ऊ-ऋग्वेद
कोईमतूर-तमिळनाडू हांगा ‘टिश्यू कल्वर’ पद्दतीन ऊंसाची उत्पत्ती करपाचे प्रयोग चलतात. हे पद्दतीन ऊंसाचे रोप भराभर तयार करप शक्य जाता. तेचपरी रोग आनी किडींपसून तांकां त्रास जायना.
गोंयांत ऊंसाचो एक कारखानो आसा आनी ताची वर्सूकी ऊंस गाळपाची मागणी १५० हजार टन इतली आसा. पूण गोंयांत फक्त ८० ते ८५ हजार टन ऊंस पिकता. कारखान्याची गरज भागोवंक गोंयचो ऊंस कमी पडटा. देखून, सुमार १००-११० हजार टन ऊंस महाराष्ट्र आनी कर्नाटक राज्यांतल्यान हाडचो पडटा.
–एच्. आर. प्रभुदेसाय
'ऊदेवनागरी वर्णमालेंतलो सवो स्वरवर्ण. हाचो उच्चार ओंठांतल्यान जाता. हाचो प्लुत उच्चार लेगीत जाता. उदात्त-अनुदात्त-स्वरित अशे हाचे तीन भेद जातात. न्हस्व ‘उ’ क एक फांटो लायतकच ‘ऊ’ हें अक्षर जाता. मातृकान्यासांत हाची सुवात दाव्या कानार यरता. कामधेनुतंत्रांत हाचें वर्णन अशें केलां:
शड्.खकुन्दसमाकांर ऊड्.कारं परमकुण्डली।
पव्चप्राणमयं वर्णं पव्चदेवमयं सदा।।
अर्थ: ऊकार हो परमकुण्डली आकृतीचो आसून शंख आनी कुन्द हांच्यासारको आसता. तो पंचप्राणमय वर्णाचो आसून पंचदेवमय आसा.
–कों. वि. सं. मं.
ऊंटकमंड; ऊटी तमिळनडू राज्यांतल्या निलगिरी जिल्ह्याचें मुखेल ठाणें. शितळ हवेखातीर ह्या वाठाराची खूब नामना आसा. अस्तंत घाटाच्या दोडोबेट्ट फांट्यांनी तयार केल्ल्या पठाराचेर, समुद्रथरासावन २,२८७ मी. उंचायेचेर हें शार वसलां. भोंवतणी आशिल्ल्या दोंगरावेल्यान उटी शारांत उदकाचे व्हाळ व्हांवत यरतात, ताकालागून ह्या वाटाराक उदधिमंडल- उदकमंडल-ऊंटकमंड अशें नांव पडलें. हांगाचें तपमान चडांत चड २०° से. आनी उण्यात उणें ९° से. आसता. तशेंच हांगाचो वर्सुकी पावस ६०-७० सेंमी. आसता.
हें शार म्हैसूरसावन दक्षिणेक १६१ किमी. अंतराचेर आनी कोईमतूरसावन ८८ किमी. अंतराचेर वायव्येक रस्त्यान जोडलां. दक्षिण रेल्वेच्या मेटटुपलायम स्थानकासावन ऊटी मेरेन रेल्वे येरादारी आसा. १८१२ वर्सा दाट रानांच्या दोंगुल्ल्यांनी व्यापिल्ल्या ह्या पठाराचो सोद ब्रिटीश भूमापकांनी लायलो. ह्या शाराचो दक्षिणेकडलो भाग इंग्लंडांतल्या ससेक्स परगणांतल्या डाऊन्साभशेन आशिल्ल्यान ब्रिटिशांनी ह्या थळाक ‘दक्षिणेची राणी’ म्हळ्ळें. हांगा आशिल्लें तीन किमी. लांबायेचें तळें १८२३-१८२५ ह्या काळांत बांदलां.
ऊटी शारांत सेंट टॉमस आनी सेंट स्टीफन चर्च, राजभवन, गोल्फ आनी टेनिस खेळामळां, रेसकोर्स, वनस्पतिउध्यान, उदकावेली भोंवडी आनी हेर जायत्यो सुविधा आसात. १९५५ वर्सा स्थापन जाल्लें महाविध्यालय हांगा आसा ह्या वाठारांत आशिल्ल्या कन्नर, केटी, कोटागिरी, आनी वेलिंग्टन ह्या शारांची थंड हवेखातीर नामना आसा. हांगाच्या निलगिरी वाठारांत आशिल्ल्या सिंकोना आनी निलगिरी झाडांखातीर ऊटी हें उध्येगकेंद्र जालां. निलगिरी तोडा जमातीची रावपाची सुवात अशें मानवशास्त्र म्हण्टात आनी तेय नदरेन ऊटी शाराक म्हत्व आसा.
– कों. वि. सं. मं.
ऋग्वेद; चार मुखेल वेदांमदलो सगळ्यांत पोरनो वेद. यजुर्वेद, सामवेद आनी अथर्ववेद हे हेर वेद आसात. संवसारांतल्या सगळ्या मेळिल्ल्या साहित्यामदीं ऋग्देव सगळ्यांत पोरनो आसा.
ऋग्वेदांतलें ‘ऋग्’ उतर ‘ऋच्’ धातूवेल्यान तर ‘वेद’ उतर ‘विद्’ धातूवेल्यान तयार जालां. ‘ऋग’ उतराची व्युत्पत्ती ‘ऋव्यन्ते’ स्तूयन्ते देवा अनया इति ऋग्’ अशी आसा. ‘ऋग’ म्हळ्यार देवाची तुस्त करपी शब्द रचणूक. विंगडविंगड छंदोबध्द रितीन रचिल्ले हे शब्दरचणुकेक मंत्र म्ह्टात. वेद उतराची व्युत्पत्ती अशी- ‘विध्यते उति वेद: ’ जें जाणून घेवपाचें आसता ताकाच गिन्यान (ज्ञान) म्हण्टात.दोनूय उतरांचो अर्थ: देवतांची तुस्त करपी छंदोबध्द शब्दरचणुकेक गिन्यान म्हण्टात. हे गिन्यान जातूंत एकठांय करून दवरलां, तिका ‘ऋग्वेदसंहिता’ अशें म्हण्टात. महामुनी पतंजली हाणें बरयल्ल्या महाभाष्यावेल्यान ऋग्वेदाचे वट्ट २९ फांटे अासात, (एकविशतिधा बाहवच्यम).पूण सधा हातूंतलाे शाकल नावाचाे एकूच फांटाे मेळटा. ऋग्वेदसंहितेची मांडावळ दोन तरांनी केल्ली आसा. १. अष्टकरचना आनी २. मंडळरचना. अष्टकरचना: आठ अध्यायांचें एक अष्टक, अशीं आठ अष्टकां ऋग्वेदांत आसात. वट्ट ६४ अध्याय आसात. दरेका अध्यायाच्या पोट विभागाक वर्ग म्हण्टात. वर्गांत सादारणपणान पांच मंत्र आसात. कांय वर्गांत मंत्र चड- उणेय आसातात. ऋग्वेदसांहितेंत २००६ वर्ग आसात. मंडळरचना: ही विभागरचना इतिहासीक आशिल्ल्यान पयले रचनेपरस चड म्हत्वाची आसा. हे रचनरप्रमाण ऋग्वेदसंहितेंत वट्ट १० मंडळां आसात. ह्या मंडळांत कांय सुक्तां आनी जायत्यो ऋचा आसात. कात्यायनाच्या सर्वानुक्रमणिकेप्रमाण ऋग्वेदसंहितेंत १० मंडळां आसात. ह्या मंडळांत कामय सुक्तां आनी जायत्यो ऋचा आसात. कात्यायनाच्या सर्वानुक्रमणिकेप्रमाण ऋग्वेदसंहितेंत १० मंडळां, १०२७ सूक्तां; १०५८०१/४ ऋचा; १,५३,८२३ उतरां; ४,३२,००० अक्षरां आसात. तेभायर वालखिल्या नांवांची इकरा सूक्तां आठव्या मंडळांत ४९ ते ५९ क्रमांकांत येतात. तातूंतल्या ऋचेची आंकडो ८० जाता. खीलसूक्त वा परिशिष्ट हे संहितेंत आस्पावलां.
ऋग्वेदांतल्या १० सूक्तांची नांवां अशीं:- १. देवतासूक्तां २.ध्रुवपदसूक्तां ३. कथासूक्तां ४. संवादसूक्तां ५. दानस्तुतिसूक्तां ६. तत्तवज्ञानसूक्तां ७. संस्कारसूक्तां ८. मांत्रिकसूक्तां ९. लौकिकसूक्तां आनी १०. आप्रीसूक्तां.
ऋग्वेदांतलीं ३३ मुखेल दैवतां अशीं:- सर्गांतल्यो (ध्युस्थ) ११ देवता: सूर्य, ध्यो, वरूण, मित्र, सवितृ, पूषन्, विष्णु, विवस्वत, आदित्य, उषस्, अश्विन्.
अंतरिक्षांतल्यो (मध्यस्थ) ११ देवता- इंद्र, त्रित, अपान्नपात्, मातरिश्र्वन, अहिर्बुध्न्य, अजएकपाद, रूद्र, मरूत्, वायु, पर्जन्य, आप.
पृथ्वीवेल्यो (पृथ्वीस्थ) ११ देवता-अग्नि, पृथ्वी, ब्रह्मणस्पति, धेनु, सोम, ओषधि, वास्तोष्पति, इळा (इडा), ऋत, ऋतु, रात् (ऋग्वेद-१-१३९-११).
स्वर्गांत सूर्य, अंतरिक्षांत उंद्र आनी पृथ्वीचेर अग्नि मुखेल देवता अशें मानलां.
तेत्तीस कोटी देव म्हणपाची चाल ह्या तेत्तीस देवतांवेल्यान पडली आसूंये, अशें मानतात. उषा, त्वष्टा, आदिती, यम, गौरी, त्र्यंबक, पितर, प्रजापति, मन्यु, बृहस्पति, शची, सोम ह् देवता अग्नी-षोम, इन्द्र-वरूण, धावा-भूमि, मित्रा-वरूण सर्या-चन्द्रमस्, सोम-पूषणौ ह्यो जोडदेवता हांचें वर्नन करपि ६० सूक्तां ऋग्वेदांत आयिल्ली आसात. पूण आयज तांचें म्हत्व उणें जावन हेर देवतांचें पूजन चलता.
वेदमंत्री हें अपौरूषेय आसात. तांची खंयच्याच ऋषीन रचणूक करूंक ना, अशी मान्यताय आसा. ऋषीक समाधी अवस्थेंत ह्या मंत्राचें गिन्यान मेळ्ळा अशी समजणी आशिल्ल्यान ऋषीक मंत्रकर्ते न्हय तर मंत्रद्रष्टे म्हण्टात. सगळे वेद हे रितीन उपलब्ध जाल्यात. मंत्र ईश्वराचे निश्वास आसात, अशी कल्पना आसा.
ऋग्वेदाची रचना छंदोबध्द आनी खंयच्याय तरी वृत्तांत केल्ली आसा. दरेक मंत्राक चरण वा पाद म्हण्टात. दरेका चरणांतलीं अक्षरां समान आसतात. दरेक चरणांत तीन वा चार चरण आसतात.
ऋग्वेदाच्या मुखेल सात छंदांक- गायत्री, उष्णिक, अनुष्टुभ्, बृहती, त्रिष्टुभ, पंक्ति आनी जगती म्हण्टात. ऋग्वेदांतल्या १०५८० मंत्रांमदले १५०० मंत्र वयल्या सात छंदांत आसात. उरिल्ले मंत्र, अतिजगती, शाक्वरी, अतिशाक्वरी अष्टि, अत्यष्टि, धृति, अतिधृति, एकपाद, व्दिपाद, ककुभ्, प्रगाथबार्हत, महाबार्हत छंदांत रचल्यात.
ऋग्वेदांत मुखेल रूपान यज्ञांतल्या देवतांची तोखणाय, वर्णनां, प्रार्थना आतल्यात. आर्य लोकांच्या तत्त्वज्ञानाचे विचार हातूंत दिसतात. पावस,
