Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/784

चेकोस्लोव्हाकिया गेलीं. १९०३-१९०५ ह्या काळांत तो अर्थमंत्री आशिल्लो. १९१५ त १९१८-२२ ह्या काळांत परत अर्थमंत्री म्हूण ताची नेमणूक जाली आनी तो रोखडोच हुजूरपक्षाचो फुडारी जाली. १९२४-२९ ह्या काळांत घडीवन हाडून शांतताय पातळावपाखातीर यत्न केले. ताणें लोकानों कबलात (The Locarn० Pact) घडोवन हाडून युरोपांत शांतताय पातळायली आनी जर्मनीक राश्ट्रसंघांत आस्पावन घेतलो (१९२५). ताच्या ह्या मोलादीक वावराखातीर १९२५ त, शांततायेखातीर - कॉ. वि. सं. मं. चेकोस्लोव्हाकियाः झेकोस्लोव्हाकिया, चेकोस्लोवेन्स्क १,२७,८७६ चौ.किमी.; अक्षवृत्तीय विस्तार ४७ * ४४' उत्तर ते ५१' ३' उत्तर आनी रेखावृत्तीय विस्तार १२ ५’ उदेंत ते २२" ३४’ उर्देत. लोकसंख्याः {, {, {0,000 (१९८६), ह्या देशाचे दक्षिणेवटेन हंगेरी आनी ऑस्ट्रिया; नैऋत्येवटेन, अस्तंतेवटेन आनी वायव्येवटेन जर्मनी; उत्तरेक पोलंड आनी उदेंतेक रशिया आसा. राजधानी- प्राग. भूयबर्णनः सैमीक नदरेन ह्या देशाचे तीन वांटे जातात. अस्तंतेक पोरन्या घट फातरांचो बोहोमिया हो पर्वतवाठार, ताच्या मध्याक पठार आनी सकयलो वाठार आनी भोंवतणी दोंगराच्यो वळी; ताचे उर्देतेक स्लोव्हाकिया. शुमाव्हा, कॉकनॉशे ह्या सारक्या वाठारांत बरेच ऊंच आसात. तीन दिकांनी ऊंच पर्वत आसात, खासा करून नैऋत्य वाठरांत शुमाव्हा आनी चेस्फीलेस हे वाठार येरादारीखातीर अशक्य आसात. ईशान्येक सगळ्यांत ऊंच म्हळ्यार १,६०२ मी. उंचायेचे तेमक. बोहोमियाच्या वाठरापरस ऊंच आसा आनी थंय न्हंयांच्या प्रवाहाक लागून तयार जाल्ली कोनी आसात. मोरेव्हिया वाठार दक्षिणेचे डॅन्यूब मळ आनी चडटी चड आसा. 'मॉराफ्स्का ब्राना' ही पायण मोराविहया वाठरांत आसा. स्लोव्हाकियांतलो कार्पथियन पर्वतवाठार म्हळ्यार ऑस्ट्रियांतल्या वांटी जावन आसा. दक्षिणेत अस्तंत-उदेंत वळी आशिल्ले ल्हान कार्षेथियन दोंगर (मालें कार्पटी) उत्तरेवटेन पावतासर ऊंच जातात. पर्वताचे तुटके फांटे आसात. ताचे एकेवटेन तात्रा पर्वत आनी तातूंतलें दोंगरातेमक गेलीकॉफ्का हें देशांत सगळ्यांत चड ऊचायेचे (२,६५५ मी.) आसा. ह्या देशाक खंयचेच वटेन दर्यादेग ना. जर्मनीवटेनच्यान उत्तर समुद्राक मेळपी लाबे (एल्ब) न्हंयच्यो ऑझें (एगर), बेरोंका आनी व्हल्टाव्हा ह्यो वावरांत सुरू जावपी ओड्रा (ओडर) न्हंय पोलंडांतल्यान वचून फुडें ७६६ कॉकर्णी विश्वकोश : १ व्हा, न्यित्रा आनी हरॉन न्हंयो मेळटात. दक्षिण बोहीमियांत ट्रेबॉन आनी अासात. हवामानः देशाच्या उंच सकयल वाठाराप्रमाण हवामानांत फरक दिसून येता. सकयल्या वाठरांनी तें उण्या प्रमाणांत थंड जाल्यार उंचेल्या वाठारांनी बरेच थंड असता. स्लोव्हाकियाच्या पर्वतवाठीरांनी हिम हवामान त्या मानान बरेंच उब दिवपी आसा. पावस गिमांत चड़ पडटा. अस्तंतेवटेन बोहोमियांत प्राग हांगा पावस उणो (४४३ मिमी.), उण्यांत उणें तापमान -३" से. आनी चडांत चड १९.५ ° से. आसता. बोहीमियांत आनी मोरेव्हियांत बरेच खेप धुकें आसता. कापॅथियन पर्वत वाठारांनी दर १०-१५ वसर्गनी भयंकर वादळां जातात. बनस्पत आनी मोनजातः बोहीमिया, मोरेव्हिया-साथलीशिया हांगा उत्तरेवटेन ओक जातीचे रुख़ दिंश्टी पडटात. पानां झडपी तरांतरांचे रुख व्हडलो कॅटफोश-'वेल्स' हें हांगाचे खाशेलेपण आसा. कांसव, तरेकवार देिश्टी पडटा. इतिहासः ह्या देशाच्या पूर्विल्ल्या इतिहासाविशीं आठव्या शतमानामेरेन स्पश्ट म्हायती मेळना. चेक आनी स्लोव्हाक ह्यो जमाती तेन्ना थंय अस्तित्वांत आशिल्ल्यो. ह्यो स्लाव्हिक समाजाच्योच दोन शाखा आशिल्ल्यो. आठव्या शतमानांत मॉइमिर ह्या एका जमातमुखेल्यान (कॉस्टंटीन ८२७-६९) आनी मिथोडीयस (८२६-८५) ह्या दोन ग्रीक नांवाच्या हंगेरीतल्या लोकांनी ह्या राज्याचेर जैत मेळीवन आपली शेक स्लोव्हाकियाचेर गाजयलों (९०५). फुडली कांय शतमानां हो वावर मग्यारांच्याच शेकातळा आशिल्लो. मध्ययुगांत १०४१ वसा बोहोमियांतले राजा ह्या काळांत जर्मन तंत्रज्ञ अानी वेपान्यांक थंय राबिती करूंक लायताले. १३४७ त बीहीमियाची चाल्र्स हाचविन ही बोहोमियांत धर्मीक झगडीं जावंक लागलीं. जॉन हस (१३६९-१४१५) हाणे रोमन कॅथलिक चर्च पध्दतीत सुदारणा जावची, हेखातीर चळवळ सुरू केली. जॉन हस हाका उपरांत लासून मारली; पूण ताची चळवळ फुडे २० वसाँमेरेन चालूच उरली. इ. स. १४३४ त दोनूय वटांच्या लोकांनी एक कबलात केली. पूण १६२० त ती फसली. ह्या काळांत बरेच स्लोव्हाक लोक शिक्षणाखातोर प्राग हाँगा आयले. फुडे पोलंडच्या राजान बोहीमियाचेर शेक गाजयलो. १५२६ त बोहीमियाचो राजा दुसरो लुई हाका तुर्काआड झुजतना मॉहाच हांगाचे