Page:Konkani Viswakosh Vol1.pdf/810

जमशेटपूर-जम्मू आनी काश्मीर रागीट सभाव सोडलो आनी तो शांत जाली. ताणे गंगेचे देगेर एक हजार वसाँ तप करून इंद्राकडल्यान कामधेनू (गाय) मागून घेतली. ती कामधेनू, कार्तवीर्य राजा एक दीस बळयां जमदग्निच्या आश्रमांतल्यान घेवन गेलो. ह्या वेळार कामधेनून स्वताच्या आंगांतल्यान शेंकङयांनी सैन्य निर्मून कार्तवीर्याक हरयलो. कार्तवीर्यान ह्या पराभवाचो सूड घेवपाक जमदनिक जिवेशी मारलो, बापायक जेिवेशी मारला, ही गजाल कळटकच परशुराम संतापलो आनी कार्तवीर्याक जिवेशी मारून कामधेनू कांयकडेन बापायच्या वधाची सूड घेवपाक कार्तवीर्याच्या भुरग्यांनी जमदग्निक जिवेशी मारलो, अशीय कथा चलता. वाद-विवादांत हरोवन धांवडावन घाली. विश्वामित्र तसोच जमदग्नि नांवाची वेिद्या (भाशणाची तांक आनी शक्त वाडोवपी विद्या) सुर्याकडल्यान हाडून विश्वामित्राक दिली आनी ताचे अज्ञान ना केले. देिसताः। ऋग्वेदांतल्या णव्या मंडलांतल्या ६२ व्या आनी ६५ व्या सुक्तांत जमदग्निन सोमाचे स्तवन केलां. धाव्या मंडलांतल्या १०१ व्या सुक्तांत ह्या तीन देवतांची ताणें उल्लेख केला. श्राध्द हो विधी सगळ्यांत पयली जमदग्निन सुरू केली, अशें म्हण्टात. - कीं. वि. सं. मं. जमशेटपूरः भारतांतले पयल्या क्रमांकाचे उद्येगीक शार बिहार शाराची एकूण आवांठ ६३.८१ चौ.किमी. आसा. लोकसंख्याः ४,५७,४४० (१९८१). सुर्वेक हांगा सुवर्णरखा आनी खारकई ह्या दोन न्हंयांमदी साक्ची नांवाची ल्हानशीच वस्ती आशिल्ली. १९०७ वसा ह्या साक्ची वाठारांत मुंबयचो नामनेचो पारसी वेपारी जमशेटजी नसरवानजी टाटा हाणे नव्या नगराची थापणूक केली. ताच्या नांवावेल्यानूच ह्या वाठाराक जमशेटपूर हें नांव पडले. जमशेटजी टाटान ह्या वाठारांत 'द टाटा आयर्न अँड स्टील कंपनी' ही लोखण-तीख्याची कारखानो घालो. ह्या कारखान्या लागसारूच छोटा नागपूर पठाराचे आग्नेय कडयाचेर, आशियांतली नामनेची लोखणाखण आसा. तातूंतलें लोहधातूक काडून ह्या कारखान्यांत निवळ करतात; तशेच बीड आनी तरेकतरांचे तीखेंय हांगा तयार करतात. जर्मशेटपूर शारांतल्या सुमार ८ चौ.किमी. जमनीच्या जाग्याचेर ही कारखानो पातळिल्लो आसा. सद्या ह्या कारखान्याचे तांचे वेगवेगळे भाग, रेल्वेचीं चाकां, तोख्याचे नळ, शेतांत वापरपाचों आयुधां आदी जायत्या वस्तूंचे कारखाने आसात. पळोवन ही नगर रचना बरेच कश्ट घेवन अांखल्या म्हणपाची गवाय मेळटा. हांगाचो ज्युबेिली पाकाचो आवांठ ८१ हेक्टर आसा. नितळसाण आनी सोबितकाय हांची सुंदर संगम ह्या शाराचे नगररचणुकेत पळोवंक मेळटा. - कीं. वि. सं. मं. जम्मू आनी काश्मीरः भारतीय संघराज्यांतले एक राज्य. हे राज्य भारताचे उत्तर दिकेक वसलां. ह्या राज्याचे अस्तंतेक पाकेिस्तान, ७९२ कोंकणी विश्वकोश : १ दक्षिणेक पंजाब आनी हिमाचल प्रदेश ह्यो राज्याच्यो शिमो आसात. अक्षांश आनी रेखांशः ३२° १०' उत्तर ते ३७* १०' उत्तर आनी ७२* ३०' उदेंत ते ८०* ३०' उदेंत. भूयवर्णनः जम्मू काश्मीरची भूय दक्षिणेकडल्यान उत्तरेवटेन चडटी बफॉंच्यो न्हंयो, दाट रानां, हांणी ह्या राज्याचो वाठार भरला. जम्मूचे उत्तरेक क्रमान शिवालिक दोंगुल्ल्यो, 'कंडी' नांवाचो निर्जल फातराचो वाठार, उपरांत शिवालिक वा जम्मू आनी पूंछ दोंगुल्ल्यो, मध्य हिमालयाचे धौलधार आनी पीर पंजाल फांटे, हिमाद्री (ग्रेटर हिमालय) मेळटात. हिमालय (मध्य) आनी हिमाद्री मजगती काश्मीरचे देगण आनी राज्याच्या ईशान्य वाठारांत आशिल्ल्या लडाख पठाराचे चांगचेन्मो अास्पावतात. झेलम, सिंधू, तावी, चिनाब, रवी ह्यो राज्यांतल्यो म्हत्वाच्यो न्हंयो आसात. दल, वूलर मनशाल, नागिन, मन्सार, संसार फुडलेतरेन आसात. माऊंट गॉडविन ऑस्टिन वा के-२ (८,६११ मी. संवसारांत हाची दुसरो क्रमांक लागता), हिडन (८,६०८ मी.), ब्रॉड (८,०४७ मी.), गाशेरब्रुम (८०३५ मी.), रकपोशी (७,७८८ मी.), हारमोश (७,३०७ मी.), मशेरब्रुम (७,८२१ मी.), दीसोचील (७,८८६ मी.) ७° से. ते २३°से. आसता. गिमाच्या दिसांनी तें ४६° से. मेरेन पावता. काश्मीर वाठरांत शिंयाळ्यांत (जानेवारी) तापमान सरासरी - ०.७' से. आसता. जुलय म्हयन्यांत तें २२.८° से. मेरेन पावता. लेह हांगा सरासरी तापमान -८.२ से. (जानेवारी) ते १७° सें. (जुलय) मेरेन आसता. कांय फावट ते -२८.३° से. मेरेन सकल देवता. इराण लडाख पठारावेल्यान येवपी नेटाचे वारें हाका लागून जम्मू-काश्मीर राज्याचे हवामान विंगड वेिंगड स्वरुपांत बदलता. जम्मू वाठाराक नैऋत्य मोसमी वान्यांसावन पावस मेळटा. पावसाचे सरासरी प्रमाण १११ सेंमी. आसता. काश्मीर वाठारांत झडपी वसुंको ६५.३ सेंमी. पावसांतलो ३८ सेंमी. पावस जानेवारी ते मे म्हयन्यांत हेिमरुपान पडटा. सादारणपणान हवामानासारके आसता. वनस्पत झानी मोनजातः कोंडे आनी झोंपां, पाचवी रुखावळ, ओक, लॉरल, चेस्टनट, देवदार, प्लेन, स्यूस, सीडार, सिल्व्हर फर, पाइन, यू, पाचवीचार झोंपां ह्या राज्यांत आसात. चीन आनी चिनार हे राज्यांतले खाशेले रुख आसात. अक्रोड, जर्दाळू, सफरचंद, पेअर, पीच, प्लम, तुती आनी बेरी हीं फळझाडां, अंबाडी, हिंग, जिरें, कमळबी, पाणगवत, बाभळी, तूण, धामणी, मंज, पोपाय, दंती, कुमूद, नीळ, अडुळसो, कण्हेर, बोर, फुलाई ही वनस्पतूय राज्यांत दिसता. राज्यांतली २०,८९१.८९ किमी. सुवात रानाखाला आसा. रानासावन राज्याक वसुंको ४७७ दशलक्ष रुपयांची येणावळ मेळटा.