Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/130

कर्नाटकांत घुरी घाली आनी जिंजी तशेंच भोंवतणचो वाठार घेतलो.1698 मेरेन हो वाठार मराठयां कडेन आशिल्लो.1698त मोगलांनी जिंजी आनी भोंवतणचो वाठार घेतलो.हांगाचो कारभार घुरी घाली.तांणी चंदासाहेबाक अटक केली .पूण 1743त निजामुल्मुल्क हाणें घुरी घाली आनी ताणें अन्वरुदीन खानाक अर्काटचो नवाब केलो.1944त नवाबाच्या जाग्या खातीर मुहम्मद अली आनी चंदासाहेब हांचेमदीं वाद जावंक लागलो.ताचो फायदो चेन्नईचे देगेर वसाहत करुन राविल्ल्या इंगलीश आनी फ्रॅच लोकांनी घेतलो आनी तांचेमदीं दोन झुजां जाली.1744-1748 काळांत चालू आशिल्लें कर्नाटकाचें झूज युरोपांत 1748त जाल्या एक्स-ला-शपेलचे कबलातीन थांबलें आनी मद्रास इंगलीशां कडेन गेलें.उपरांत 1749त सुरु जाल्लें दुसरें झूज 1754त थांबलें आनी 1763त पॅरीसाक जाल्ले कबलातीन फक्त पॉडिचेरी फ्रॅचांक मेळ्ळी.फुडें इंगलीश,हैदर अली आनी टिपू हांचे भितर जाल्ल्या झुजांत इंगलींशांनी कर्नाटकाचो प्रदेश हस्तगत केलो.1855 मेरेन इंगलीशांनी आपलो शेक सगळे कडेन पातळायलो. राज्यवेवस्था ब्रिटिशशांच्या काळांत मद्रास प्रेसिडॅन्सी ह्या नांवान वळखतल्या मद्रास प्रदेशांत केरळ,कर्नाटक आनी आंध्र प्रदेश ह्या राज्यांतले प्रदेश आसपावताले.पूण स्वतंत्रताय मेळटकूच आंध्रांत भाशेप्रमाण प्रदेश जावंचे म्हणून चळवळ सुरु जाली.पोट्टी श्रीरामलू हाणें आमरण उपास सुरु केलो आनी 1953त आंध्र राज्य मद्रासापासून वेगळें जालें.1956 कायद्या प्रमाण भोंवतणच्या तीन राज्यांतले तमीळ भास उलोवपी वाठार एकठांय करुन मद्रास राज्य स्थापन जालें.फुडें 14 जानेवरी 1969 दिसा ताचें तमीळनाडू अशें नांव दवरलें भारतीय संघराज्याचें तमिळनाडू हें एक घटक राज्य.राश्ट्रपती राज्यपाल नेमता आनी ताची मान्यताय घेवन मंत्रीमंडळाच्या पालवान मुख्यमंत्री राज्यकारभार पळेता.मंत्री मंडळ विधीमंडळाक जापसालदार आसता,विधीमंडळाचे दोन भाग आसतात.विधानसभेचे 235 वांगडी आसतात आनी विधानपरिशदेचे 62 वांगडी आसतात.राज्यांतल्यान लोकसभेचे 39 आनी राज्यसभेचे 18 खासदार वेंचतात.तमीळनाडूंत द्रवीड कळघम,द्रवीड मुन्नेत्र कळघम,अण्णा द्रवीड मुनेत्रा कळघम कम्युनिस्ट,फॉरवर्ड ब्लॉक अशें जायते राजकी पक्ष आसात. राज्यकारभार सुरळीत चलपाखातीर राज्याचे 14 म्हाल केल्यात.1974त पुदुकोट्टई ह्या आनीक एका म्हालाची निर्मिती जाली.राज्यांत 84 नगरपालिका आनी एक म्हानगरपालिका आसा.सद्या त्रिसुत्र पंचायत पद्दत चालू केल्या.मद्रास ही तमीळनाडूच्या राजधानी आसून तमीळ ही ताची राज्यकारभाराची भास. अर्थीक स्थिती राज्यांतले वट्ट जमनींतली 49% जमीन पिकावळीखाल आसा.शेतवडीचे नदरेन हांगा जाय तितलो पावस पडनाशिल्ल्यान शेतकी पिकावळीखाल आशिल्ले 41% जमनीक उदकापुरवण करतात.वर्सांतल्यान रब्बी आनी खरीप हीं भाताचीं दोन पिकां काडटात.तंजावर,चिंगलपुट आनी दक्षिण अर्काट ह्या म्हालांत चड प्रमाणांत शेतीचें पीक काडटात.तांदूळ,कापूस,तंबाकू,ऊंस,भिकणां आनी काफी हीं हांगाची मुखेल पिकां आसून हांगा भरड धान्यांय जातात.कोईमुत्तूरक भारत सरकारान ऊंस संशोधन केंद्राची स्थापना केल्या.उदका पुरवणेखाल आशिल्ल्या भागांत मद्रास,द.अर्काट,तिरुनेलवेली आनी कोईमुत्तूराक ऊसाचें पीक चड काडटात.तंबाकू हें हांगा पिकयतात,कोईमुत्तूय,मदुराई आनी तिरुचिरापल्ली ह्या म्हालांनी तंबाकूचें पीक चड येता.बेदसिंदूराक सिगरेट आनी चिरुट करपाचो कारखानो आसा.कापसाच्या उत्पादनांत हें म्हत्वाचे राज्य मानतात.उच्च प्रतीचो कापूस हांगा पिकता.रामनाथपुरम्.मदुराई,सेलम,तिरुनेलवेली आनी निलगिरी पर्वताची काफयेच्या मळ्यांखातीर नामना आसा.हांगा च्या,रबर हांचेंय उत्पादन काडटात.तेलबियो लागवडीखाल जितली जमीन येता तातूंतले 5% जमनींत तिळांची लागवाड करतात.तर 84% जमीन भिकणांचे लागवडीखाल येता.ते भायर ज्वारी,बाजरी,हरभरो,सांसवां,गोड,मिरसांगो,सूंठ, हळद,केळी,वेलदोडे,सुपारी हांचेंय पीक म्हत्वाचें आसा.हांगा बरे जातीच्यो गायो आनी बैल मेळटात.हांगाचे बारगुर आनी कोंगायम बैल फामाद आसात.मुऱ्हा जातीच्यो म्हशी पैदास करपाचें केंद्र अलमढी गांवांत स्थापन जालां.दूध वेवसायाखातीर कोईमुत्तूर ,कोडइकानल.मदुराई,चेन्नई,कन्याकुमारी,तिरुचिरपल्ली.तंजावर आनी चिदंबर हांगा केंद्रां स्थापन जाल्यांत मद्रासाक पशुवैद्यक म्हाविद्यालय आसा. राज्यांत जाय तितलो पावस पडनाशिल्ल्यान नंह्यो आनी तळीं हांचो उदका पुरवणे खातीर वापर करतात.पयलींच्या काळांत न्हंयेचेर बांदारे बांदताले.हांगाचीं मनशान बांदिल्लीं तळी खाशलीं.राज्यांत चडशी खारजांवरवीं उदका पुरवण जाता.ते खातीर मेत्तूर धरण येवजण,पेरियार बांद येवजण.लोअर भवानी येवजण अशो येवजण्यो आंखल्यात. खनीज संपत्ती राज्यांत जायत्या प्रकारचे खनीज पदार्थ मेळटात.मॅग्नेसायटच्या उत्पादनांत भारतात ह्या राज्याचो पयलो नंबर लागता आनी ताचें एकूण 90% उत्पन्न तमीळनाडूंतल्यान मेळटा.सेलम म्हालांत उच्च प्रतीचें मॅग्नेसायट तशेंच लोखण धातूचे सांठेय खूब आसात.तिरुचिरापल्ली,द,अर्काट,निलगिरी,एरोड ह्या भागांत लोहधातू खूब मेळटा.जिप्समच्या उत्पादनांत भारतांत ह्या राज्याक म्हत्व आसा.कोईमुत्तूर,तिरुचिरापल्ली हे जिल्हे ह्या उत्पादनांत म्हत्वाचे आसात.राज्याचे उदेंते दर्यादेगेचेर मीठ तयार करपाचो वेवसाय चलता.मिठाचें वर्साक सरासरी उत्पन्न 7 लाख टन इतलें आसा.सेलम जिल्ह्यांत बॉक्सायट,तिरुचिलवल्लीक फॉस्फेट,नेयवेलीक,क्वॉर्ट्स,डॉलोमायट,वैदुर्य,कुरविंद,जस्त,अभ्रक,भांगर,ग्राफायट,पायरायट,स्टिअरयट आदी खनिज कांय प्रमाणांत मेळटात.दर्याचे देगेर रेंवेंत मोनझायट हें अणुशक्तीक उपेगी पडपी खनीज मेळटा.महावलकुरिचे लागसल्ले रेवेंत इल्मॅनायट हें खनीज मेळटा. जलवीज शक्तीच्या उत्पादनांत ह्या राज्याचो देशांत दुसरो क्रमांक लागता.राज्यांत जलवीज शक्त निर्माण करपी 17 केंद्रां आसात,तर औशिणक शक्त निर्मिण करपी 3 केंद्रा आसात.चिंगकपुट म्हाला