Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/149

This page has not been proofread.

गोत्रांत लग्नां जायनात.पिरायेंत येतकच भुरग्याचीं लग्ना करतात.व्हडल्या व्हडल्या भावाचे विधवा बायले कडेन लग्न करपाची चाल आसा. विंगड विंगड पोटटजमातींची लग्नपद्दत वेगळी आसता.लग्नसुवाळो सादारपणान तीन दीस चलता.पयल्या दिसा न्हवरो आपल्या सोयऱ्यांसयत व्हंकलेगेर वचून तिच्या आवय-बापायक भेट म्हणून एक दुकर आनी सोरो दिता.आनी व्हंकेलेक घेवन आपल्या घरा येता.दुसऱ्या दिसा न्हवऱ्याचीं आवय-बापुय,व्हंकल –न्हवऱ्याक घेवन,व्हंकलेच्या घरा वतात आनी तिच्या आवय-बापायक देज म्हणून शंबर रुपया आनी एक रेडो दिवपाची चाल आसा.त्याच दिसा व्हंकलेचो बापूय व्हंकल-न्हवऱ्यांच्या हातांत कांकण बांदता,सांजवेळा न्हऱ्यावटेनचे सगळे लोक नव्या दांपत्यासयत घरा येतात,तिसऱ्या दिसा परतून व्हंकल-न्हवरो व्हंकलेगेर वचून रावतात आनी जेवन परत वतात. हे लोक मडीं पुरतात.कांय पोटजमातींमदीं मडीं लासपाचीय चाल आसा. मडें पुरचेपयलीं कोंबो मारुन तो तांदळावांगडा शिजयतात आनी एक आयदनांत घालून भायर खांब्याक बांदपाची चाल आसा.मेल्ल्य मनशाखातीर घरामुखार डें बांदतात.तीन ते सात दिस सुतक पाळटात. तांगसा लोकांक नाच खूब आवडटा.शेतासंबंदीं अशें तामच तीन उत्सव आसतात.भात पेरचेपयलीं,भात पिकून तयार जातकच आनी कापणेपयलीं अशे ते उत्सव मनयतात.बिहू हो उत्सवूय ते उमेदीन मनयतात.त्या वेळार लग्नां जुळयतात. तांगसा हे कुशल कारागीर आसून ते तरातरांचें वेतकाम,लाकडाचें कोरीवकाम आनी कपडयाचेर रंगीत नक्षीचें वीणकाम करतात.बायलो भरतकामांत निपूण आसतात. तांगसांचो मुखेल वेवसाय शेती आसून भात हें तांचें मुखेल अन्न.ते झूम पद्दतीचो शेती करतात.सकाळीं सूर्यउदेवंचे पयलीं आनी राताचो सूर्य अस्ताक वचचे पयलीं ते शीत-भाजी अशें जेवण जेवतात.मदल्या वेळार उकडिल्ले बटाट,कणगां.मक्याचीं कणसां वा ल्हायो खातात.कुकडांचें आनी दुकराचें मास तांकां खूब आवडटा,रेडयाचें आनी माकडाचेंय मास ते खातात.तांदळापसून तयार केल्लो सोरो ते आवडीन पियेतात.तांकां अफूचें तशेंच तंबाकूच्यो विडयो ओडपाचेंय व्यसन आसता. तांगसा लोक हिशोब दवरपांत कुशळ आसतात.कोंडयांच्या कापटयांचीं कडीं थरावीक संख्येन एकामेकांत गुंथतात आनी एक सरपळीशी तयार करतात.दरेका कडें हें नाण्याचें रुपक आसता.उदारीचेर कसलीय खेरदी केली जाल्यार,दुकानदार आनी हेर प्रतिश्ठीन नागरिकां मुखार,विकत घेवपी मनीस,कोंडयांच्या कडयांची सरपळी करता आनी आपल्या घरांत लायता.हप्त्यान पयशे फारीक करतकच तितलीं कडीं काडून लासता.सगलें रीण पावतकच सरपळीय सोंपता.अशो कितल्योशोच सरपळयो तांगसांच्या घरांत वण्टींचेर लांबतात.

                                           कों.वि.सं.मं.

तांडव नृत्यःएक पुर्विल्लो नृत्यप्रकार.हो दादल्यांचो नाच आसून तो म्हादेवान प्रवर्तीत केलो,असो परंपरीक समज आसा.संगीतरत्नाकरांत तांडवनृत्याची उत्पत्ती सांगल्य ती अशी- प्रयोगमुध्दतं स्मृत्वा स्वप्रयुक्तं ततो हरः। तण्डुना स्वगणाग्रण्या भरताय व्यदीदृश्त् ॥ लास्यमस्याग्रतःप्रीत्या पार्वत्या समदीदृश्त्। बुध्दवाय ताण्डव तण्डोर्मत्यैभ्यो मुनयो वदन्ऐ॥ अर्थ-उपरांत शिवान आपणें पयलीं केल्ल्या उध्दत नाचाचो उगडास करुन तें आपल्या गणांत श्रेश्ठ आशिल्ल्या तंडूकडल्यान भरतमुनीक दाखयलें.तशेंच लास्य हें नृत्य पार्वती कडल्यान व्हडा आवडीन भरतामुखार करुन दाखयलें.तंडून करुन दाखयलें तें तांडव,अशें जाणून भरत आनी हेर मुनींनी तें नृत्य मनशांक शिकयलें.


तांडव म्हळ्यार शिवान रागान आनी सांवार येवन केल्ले नृत्य असो रुढार्थ जाला.आंनद कुमारस्वामी हाच्या मताप्रमाण देव आनी दैत्य अशे दोन अंश जांच्यांत आशिल्ले,अशा एका अनार्थ देवापसून तांडव नृत्याची उत्पती जाली. भरतान नाचाचे उध्दत आनी मसृण अशे दोन विभाग कल्पिल्यात.उध्दत म्हळ्यारुच तांडव आनी मसृण म्हळ्यार लास्य.ह्या दोन नृत्य प्रकारांतल्यानूच निर्माण जाले अशी विस्कटावणी अभिनव गुप्तान केल्या.लास्य नृत्यांतल्यान भाण,प्रहसन,वीथी आनी तांडव नृत्यांतल्यान समवकार ,डिम,व्यायोग हे प्रकार हे नृत्यप्रकार निर्माण जाले अशें मानतात.लास्य प्रकारांत शृंगार रस आसता जाल्यार तांडव नृत्यांत वीर.रौद्र,भयानक आनी बिभत्स ह्या रसांक प्राधान्य आसता. भारतीय संस्कृती कोशांत तांडव नृत्याचे सात प्रकार सांगल्यात.ते अशे-1) आनंद तांडव 2)संध्यातांडव 3) कालिकातांडव 4) त्रिपुरतांडव