करुंक शकता.पूण ताटी राखणो मात प्रतिस्पर्धी खेळगडयाक फक्त फुडल्यानच बाद करुंक शकता.प्रतिस्पर्धी खेळगडो ताटये फाटल्यान गेले उपरांत ताका बाद करपाचो अधिकार उरना.तशेंच ताटी राखण्याचो गडी बाद करतना पांय ताटयभायर पडूंक फोवना.पयले ताटयेसावन णवय ताटयो हुंपून,आक्रमण करपी पंगडान थारायल्ल्या वेळांत,वचचें आनी उपरांत णवय ताटयो परतून हुंपून सुरवातीचे पयले ताटयेकडेन येवंचें अशी तांचेकडल्यान अपेक्षा आसता.तांची ही अपेक्षा सफल जावंक दिवप ना अशें ताटयो रक्षकांचें काम आसता. ह्या खेळांत सगळ्या णवय खेळगडयांनी णवय ताटयो हुंपपाची गरज नाएआक्रमक पंगडांतलो एक खेळगडो लेगीत णवय ताटयो हुंपून गेलो तरीय अर्दी फेरी जाली अशें जाता.मागीर ह्या खेळगडयान आशिल्ल्या ताटयांदमल्या खणांत प्रवेश करचो पडटा.हाका लोण वा मीठ दिवप अशें म्हण्टात.णवय ताटयो हुंपून गेल्लो खेळगडो मीठ हाडूंक गेला अशें म्हण्टात.मीठ हाडपी खेळगडो वा ताचेकडल्यान हेर वांगडयांक लोण वा मीठ दिता आनी अशे तरेन एका कडसून दुसऱ्याकडेन मीठ दीत खंयचोय एक खेळगडो लेगीत पयली त्ताटी(कपाल ताटी) हुंपूक पावलो की,एक दावल वा लोण पुराय जाता.लोण पुराय जावपाक सगळ्याच खेळगडयांनी पयले ताटयेमेरेन येवपाची गरज ना .पूण दरेका खेळगडयाक मात लोण वा मीठ मेळिल्ल्या खेळगडयाची भेट तो आशिल्ल्या खणांत जावंक जाय. मीठ घेवन वचपी खेळगडयाक आडोवपाचें आनी जाका मीठ पावोवपाचें आसा.ताका कोंडीत भरपाचें काम ताटी राखणो करता.हे कोंडीक रिंगण कूड वा कूड म्हण्टात,कूड हो ह्या खेळांतलो निर्णायक आनी कठिण असो डावपेंच,दोनय पंगडाखातीर आसता.आक्रमाक पंगड मीठ हाडपाक येसस्वी जालो जाल्यार त्या पंगडाक एक डाव मेळून परतून तो आक्रमण करपाक भायर सरता.जर आक्रमक पंगडांतलो एक लेगीत खेळगडो डाव जावंचेपयलीं बाद जालो जाल्यार राखणो पंगड आक्रमण करता,आनी बाद जाल्लो आक्रमक पंगड राखणो जाता.आक्रमक पंगडाच्या सगळ्या खेळगडयांक मीठ पावचेपयलींच जर आक्रमक खेळगडयान पयली ताटी हुंपली जाल्यार मीठ कुसयलें अशें म्हण्टात आनि अशे तरेन आक्रमक पंगड डाव हारता. 1914 त पुण्याच्या डॅक्कन जिनखान्यात ह्या खेळाचे अधिकृत अशे नेम करुन अखिल भारतीय सर्ती सुरु केल्यो.1918त बडोद्याच्या हिंद विजय जिमखान्यात आनी 1935त अखिल महाराष्ट्र शारिरीक शिक्षण मंडळान ह्या खेळाक आधुनीक रुपकार दिलो.ह्या खेळाक दर पंगडाक दरेकी 7 मिनटांचे तीन डाव मेळटात.हुंपिल्ल्या ताटयांची संख्या मीठ हाडपांत मेळिल्लें पुराय येस हाचेर गूण मेजप हाचेर गूण मेजप जातात. वैयक्त्तीक चपकाय आणि शिटूकसाण,सांघीक कुशळटाय हांचे गिन्यान तशेंच प्रशिक्षण ह्या खेळावरवीं मेळटा.हांचेच जोडयेक मनोरंजन आनी व्यायाम हांचो लाव जाता.खेळावरवीं मेळपी ह्या गुणांचो खेळगडयाक फुटबॉल,हॅडबॉल,बास्केटबॉल,हॉकी सारकिल्ल्या खेळांनी फायदो जाता.एका तेंपार विशेश करुन गांगिऱ्या वाठारंनी खुबूच लोकप्रिय आशिल्लो हो मैदानी खेळ.नागरी आनी विदेशी खेळांच्या आक्रमणाक लागून हेर गांवठी खेळांसारकोच आतां फाटीं पडला. -चंद्रकांत पोरोब
ताडः (मराठीःताड ;हिंदीःताड गुजरातीःताड; कन्न्ड तालिमर,ताळमेर ;संस्कृतःताल ;इंगलीशःपामिरा पाम,फॅन पाम लॅटीन बोरसॅस फ्लॅबेलिफर; कूळ पामी) हें झाड माड,सुपारी,खाजूर आदींच्या कुळांतलें आसून तें सरासरी 14-20 मी.आसूं येता.ह्या झाडाक खांदयो नासतात.फक्त तेंगशेर फॅना आकाराचीं 30-40 पानां आसतात.नर आणि मादी झाडां वेगवेगळीं आसतात. हें झाड मूळ आफ्रिका खंडांतलें आसून श्रीलंका आनी ब्रह्मदेशांत(मियानमारांत) ह्या झाडाची लागवड करतात,.भारतांत बंगाल,बिहार,तमीळनाडू ह्या राज्यांनी ताडाची लागवड आसा.गोंयांत हीं झाडां फक्त थोडेकडेन पळोवंक मेळटात. ताडाची लागवाड बियांपसून करतात.ताडाच्या झाडापोंदा बियो पडून ज्यो रोंपयो किल्लतात,त्योच रोंपयो नवे लागवडीखातीर वापरतात.ताडापसून मेळपी मुखेल उत्पन्न सूर.ताडीची पोय कापून तिका बुडकलो लावन माडाभाशेन सूर काडटात.हे सुरीपसून गोडय तयार करतात.दक्षिणेक फेब्रुवारी ते मे ह्या काळांत सूर चड मेळटा जाल्यार मुंबयंत नोव्हेंबर-डिसेंबर ह्या काळांत सूर चड मेळटा.शिंया दिसांनी सुरीक बरी गोडसाण आसता.ताडीची सूर काडपाक सरकाराचे परवानगीची गरज आसता. 25-30 वर्सां पिरायेचीं झाडां सूर काडपाक वापरतात.60 वर्सांमेरेन ह्या झाडाची सूर मेळटा.बरी रेंवट जमीन आसल्यार झाडाक 15 वर्सां पिरायेचेर सूर मेळटा.तीन वर्सां सेगीत सूर काडले उपरांत झाडाक एक वर्स सूर काडिनासतना विसव दितात.एका झाडापसून दिसाक सरासरी 2 लिटर सूर मेळटा.ताडाच्या नर झाडापरस मादी झाडापसून सूर चड मेळटा. सुरीपसून विनेगर,गोड आनी निरो तयार करतात.निऱ्यांत ब जीवनसत्व आसता.तशेंच जायते वखदी गूण आशिल्ल्यान तो आरोग्याक बरो पडटा.कामगार लोक थकवो कमी करपाक रातच्या वेळार निरो घेतात.पानांच्या देठांपसून सान्न तयार करतात . तशेंच पानांच्यो खोपी शिंवपाक,शेंदऱ्यो आनी खोंटले तयार करपाक वापर जाता.कांडाचें लांकूड घट आसता आनी ताचे वाशें तयार करतात. ताडाक रोग आणि किडिंचो व्हडलोसो त्रास जायना.गेणो भुंगुल्लो,सोणयो भुंगुल्लो,काळे तकलेचो सुकुंडो ह्या किडींपसून तशेंच शिवडी कुसप ह्या रोगांपसून थोडोसो त्रास जावम येता. विश्राम गांवकार ताडपत्रः खूब पुर्विल्ल्या एक बरोवपाचें साधन.ताडपत्र हें ताड झाडाच्या पानांपसून तयार करताले.हीं झाडां चड करुन उदेंत आनी दक्षिण भारतांत आसात. ताडाचीं पानां एक ते चार इंच लोंबायेची कापून तीम वतांत सुकोवप.उपरांत उदकांत शिजोवन परतून वतांत सुकोवप.पानां सुकतकच शंख वा हेर कसलीय गुळगुळीत वस्त घेवन तीं पानां घोंटून सुळसुळीत करप.उपरांत त्या पानांचेर शायेन बरोवप.पूण अशीं शायेन बरयल्लीं अक्षरां तिगून भरपाची चाल सुरु जाली.अशा ह्या पानांक मदी बुराक
