तिरुचिरापल्ली(त्रिचनापल्ली-त्रिची) तमीळनाडू राज्याच्या तिरुचिरापल्ली जिल्ह्याचें ठाणें धर्मीक,इतिहासीक,उद्देगीक आनी शिक्षणीक नदरेन म्हत्वाचें शार,लोकसंख्या 41,14,323(1991).कावेरीच्या त्रिभुज प्रदेशाच्या मदीं तंजावरचे अस्तंतेक सुमार 56 किमी.अंतरावयलें व्हड रेल्वेमार्ग प्रस्थाक आनी महामार्ग स्थानक.इ.स.सातवें शतमान ते सतराव्या शतमानामेरेन हें शार चोल,पल्लव,नायक आनी विजयानगर राज्यांची राजधानी आशिल्लें.उपरांत 19 व्या शतमानामेरेन मुसलमान,मराठे,फ्रँच आनी इंग्लीश हामचे सत्तेचें मुखेल केंद्र आशिल्लें.हांगाचें खाशेलपण म्हळ्यार शाराच्या मदीं आशिल्लो सु.83 मी.उंचायेचो एक व्हड फातर आनी ताचेवयलो इतिहासीक नामनेचो किल्लो.ह्या किल्ल्यांत मोडके स्थितींत हजार खांबे आशिल्लो मंटप,ताचेपरस उंचायेवयले शंबर खांबे आनी शिवाचें मातृभुतेश्वर देवूळ.तेचपरी सामकें वयर आशिल्लें गणपतीचें देवूळ पळोवपासारकें आसा.वयर वचपाक त्याच फातरापसून सोंपणां खणिल्लीं आसून शिवाच्या देवळांतलें लिंगय त्याच फातरापसून केलां.देवळावयल्या घुमटाक भांगराचो दुरात दिला.सगळ्यांत वयर आशिल्ल्या उच्ची पिलैयार कोइल ह्या गणपतीच्या देवळाकडल्यान शाराचो पुराय वाठार दिसता.ह्याच फातराचेर पल्लवांच्या काळांत कोरिल्लीं दोन व्होंवरींतलीं देवळां आसात.ह्या फातराच्या मुळसांत तेप्पाकुलम हें तळें आसा.हाचेभायर ह्या शारांत क्रायस्टचर्च ,क्लायव रावतालो तें घर,सेंट जोसेफ कॉलेज आदी पळोवपासारकी थळां आसात.
शाराचे भोंवतणी पिकपी तांदूळ,ऊंस,खावंचीं पानां,तंबाकू,धान्यां,आदींची बाजारपेठ आसा .हांगा परंपरीक हातमागावयले कापडउद्देग.मोलादीक खडे.शेंदऱ्यो,चिरुट आदींचे उद्देग चलतात.ते भायर विदुत यंत्रां,बॉयलर,रेल्वे इंजीन कर्मशाळा सारके आर्विल्ले उद्देगय हांगा चलतात,हांगा चेन्नई विद्यापिठाक जोडिल्लीं आठ म्हाविद्यालयां आसून हेर जायत्यो शिक्षणीक संस्था आसात.
शाराचे उत्तरेक 5 किमी.अंतराचेर कावेरीच्या दोन प्रवाहांमदल्या जुंव्यार श्रीरंनाथाचें नामनेचे देवूळ आसा.हें भारतांतलें एक मुखेल देवूळ आसून दर वर्सा चतुर्दशीक हांगा व्हड जात्रा भरता.श्रीरंगमच्या सकल इकराव्या शतमानांत चोल राजान कावेरी न्हंयेचेर बांदिल्लो बांद अजून पळोवंक मेळटा.तिरुचिरापल्लीक दक्षिण कैलास अशेंय म्हण्टात.
तिरुपत्ती आंध्र प्रदेश राज्यांतल्या चितूर जिल्ह्याच्या चंद्रगिरी म्हालांतलें हिंदूंचें एक मुखेल तीर्थक्षेत्र.पाकाल रेल्वे जंक्शनाचें तिरुपती हें एक स्टेशन.शारांतल्यान एक मैल पयस शेषाचल पर्वाताचेर व्यंकटेश्वराचें देवूळ आसा.देखून ताका शेषाचलम अशेंय म्हण्टात.ह्या पर्वताच्यो सात मुखेल तेंगश्यो आसात.वेंकटेश्वराच्या देवळाखातीर ह्या पर्वताक वेंकटाचल ह्याय नांवान वळखतात.दक्षिणेंत हो पर्वत तिरुमलय ह्या नांवान प्रसिध्द आसा.स्कंद पुराणांत वेंकटद्रि म्हात्म्यांत ताचें विवरण अशें मेळटा-
एक फावट विष्णु अंतःपुरांत रमेवांगडा क्रिडा करतालो आनी शेषनाग दरवठयार राखण करतालो.ह्याच वेळार वायून अंत-पुरांत वचपाचो यत्न केलो,तेन्ना शेषनागान ताका आडयलो.पूण वायू कांयच आयकनासतना भुतर वचूंक आपल्या बळग्याचो उपेग करुंक लागलो.दोगायमदीं खूब वाद जालो.बोवाळ आयकून विष्णु भायर आयलो.
वादाचें कारण आयकून ताणें शेषाक सांगलें,संवसारांत सगळ्यां परस बळिश्ट वायूच.तेन्ना शेषान म्हळें,आमच्या दोंगायमदी कोंण बळिश्ट आसा ताचें प्रमाण घेयात.जम्बु न्हंयेच्या तटार वेंकटगिरी आसा,ताका हांव वेटाळें घालून रावतां.जर म्हाका थंयच्यान हालोवंक वायूक येस मेळ्ळें जाल्यार तोच सगळ्यांत बळिश्ट थारतलो.
शेषान वेंकटागिरी पर्वताक वेटाळो घालतकच वायून आपल्या प्रचंड वेगान शेषनागाक पन्नास हजार योजना पयस,दक्षिण समुद्रांतल्यान बत्तीस योजन उत्तरेक,उदेंत दर्याच्या अस्तंत भागाच्या सुवर्णमुखी न्हंयेच्या दाव्या भागांत उडयलो.शेषनागाचें आंग छिन्नविछिन्न जालें.शेषनाग स्वताची हार मानून लजेन विष्णुदेवाचें ध्यान करुंक लागलो.विष्णु प्रसन्न जातकच ताणें वर मागलो जे प्रमाण तुमी म्हज्या कुण्डलार वैकुंठांत विराजमान आसतात ते प्रमाण वेंकटस्थित शैलरुप म्हज्या आंगार सदांच निवास करचो.वि॑ष्णुन तथास्तू म्हणून शेषाचलाचेर राबितो केलो.तो वेंकटगिरी पर्वताचेर आसा म्हणून ताका वेंकटेश वा व्यंकटपती अशेंय म्हण्टात.
ब्रह्मपुराणांत वेंकटेश म्हात्म्यांत असो उल्लेख मेळटाःएक फावट नारद धर्तरेचेर भोंवन उपरांत वेंकटनाथा(विष्णु)म्हऱ्यांत गेलो.तेन्ना ताणें सांगलें,गंगेसावन एक हजार कोस दक्षिण आनी उदेंत दर्यासावन 25 कोस अस्तंतेक सुंदर पर्वत आसा.तेन्ना विष्णुन म्हळें,कलियुगांत चोलराजपुत्र चक्रवर्ती कडल्यान प्रस्थापीत जावन हांव थंय रावतलो.
वराह पुराणांत उल्लेख आसा तो असो त्रेतायुगांत श्री रामचंद्र
