Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/287

This page has not been proofread.

४) वीज तयार करून तिची पुरवण करप.
५) दामोदर न्हंयेच्या देगणांत रानांनी लागवड करप आनी जमनीची ताप थांबोवप.
६) देगणांतल्या शेतांचो आनी उद्देगांचो सांबाळ करप.

हुंवार नियंत्रण, शिंपणावळ आनी वीज निर्मिती अशी मोख दवरून कॉर्पोरेशनान तिलैया, पानयेत आनी कानोराक धरणां उबारल्यांत. तशेंच दुर्गापूराक ६९२ मी. लांब आनी ११.५८ मी. उंचायेचो बांद उबारला. कॉर्पोरेशनान उबारिल्लीं चारूय धरणां बिहार राज्यांत आसात.

वीज निर्मितीखातीर तिलैया, मैथॉन आनी पानयेताक जल विद्युत केंद्रां उबारल्यांत आनी बोकारो, दुर्गापूर, चंद्रपूराक आशिल्ल्या बांदाक लागून सरभोंवतणची जमीन भिजता आशिल्ल्यान ती लागवडीखातीर उपेगांत येता.

दावे वटेनच्या १३६.८ किमी. लांबायेच्या खारजाक लागून राणीगंजाच्यो कोळशाच्यो खाणी उदका मार्गान कलकत्याक जोडल्यात.

- कों. वि. सं. मं.


दामोदर संस्थान :

दक्षिण गोंयांतल्या जांबावली गांवांत हे देवस्थान आसा. दामोदर हें श्री वुष्णुचें एक नांव. पूण मुळांत तें शिवलींग आसा. ताचे म्हाजन मात वैष्णव आसात. श्री दामोदर हें दैवत मूळच्चें मडगांवचें. ख्रिस्तीकरणापयलीं दामोदराचें देवूळ मडगांवच्या म्हाड्डवाडींत आशिल्लें. बाटाबाटीच्या काळांत १५६७ च्या अदमासाक मडगांवसावन दामोदराच्या लिंगाचो वयले वटेनच्प कुडको कुशावती न्हंयेचे देगेर जांबावली गांवांत व्हरून ताची थंय विधीसयत स्थापना केली. दामोदराच्या लिंगाचे स्थापना करपांत आयली.

१९०२ वर्सा मूळ देवळाचो जिर्णोद्धार करून पुराय देवळाक नळ्या जाग्यार तांब्यापत्रे बसयले. फुडें १९७२ वर्सा ह्या देवळाची आधुनीक पद्दतीची पुनर्रचणूक करपांत आयल.

ह्या देवस्थानांतले शिगमो, दसरो, कार्तीक पुनव हे मुखेल उत्सव आसून हेर धर्मीक सण-परबोय हांगां मनयतात. वैशाख पुनवेक हांगा वसंतपुजा जाता. आश्र्विन शु. १ सावन हांगा नवरात्रोत्सव जावन दसमी दिसा व्हड दबाजान दसरो मनयतात. पुनवे दिसा ग्राम पुरसाचो अवसर येता. तो तापिल्ल्या तेलांतले वडे काडून म्हाजनाच्या हातार प्रसाद म्हणून दिता. फाल्गुन शु. सप्तमीक मंगळारा दिसा गुलाल जाता. हो शिगमोत्सव आठ दीस ह्या देवालयांत चलता. हो उत्सव गोंय भर प्रसिद्द आसून गोंयभरचे आनी खास करून मडगांवचे लोक ह्या गुलालोत्सवाक व्हडा संख्येन हजेरी लायतात. अन्नसंतर्पण हें दामोदराच्या उत्सवाचें खाशेलपण आसून दर उत्सवाक हजारांनी भावीक ह्या अन्नसंतर्पणाचो प्रसाद म्हणून लाव घेतात.

दर सोमाराक ह्या देवालयांत रातची दामोदराची पालखी काडटात. तशेंच श्रावणी सोमाराकय हांगा व्हड उत्सव जाता. ह्या देवस्थानाचे गौड सारस्वत, वैष्णव, कौशिक, काश्यप, भारव्दाज आनी वत्स गोत्राचे म्हाजन आसात.

श्री दामोदर साल (मडगांव) – १८८४ वर्सा मडगांवांत पडिल्ले भिरांकूळ धामीच्या प्रसंगावेळार जांबावलेच्या देवळांतल्यान ग्राम रक्षणाखातीर प्रसाद म्हणून नाल्ल हाडपांत आयलो. ह्या नाल्लाची प्रतिश्ठापना श्री नरसिंग दामोदर नायक हाचे घराचे एके कुडींत करपांत आयली. फुडें १९१०त हेच कुडींत दामोदराची मूर्त बसोवप जालें. सद्या श्री दामोदर साल (मडगांव) म्हणून ही सुवात वळखुपांत येता.

- कों. वि. सं. मं.


दारा शुकोह :

(जल्म: इ.स. १६१५; मरण: इ.स. १६५९).

शहाजहान बादशहाचो व्हडलो पूत. शहाजहानाचो आपल्या पुताचेर खूब मोग आशिल्लो. दाराक राजकारणाचो केन्नाच अणभव मेळ्ळोना. तशेंच, इ.स. १६५२ तली कंदाहारची मोहीम सोडल्यार ताका युध्दकलेचेंय व्हडलेंशें शिक्षण मेळ्ळेंना. ताका हिंदू धर्माविशीं ओड आशिल्ली. पूण औरंगजेब हिंदू धर्माचो दुस्वास करतालो, हेखातीर त्या दोगांयभितर दुस्मानकाय आशिल्ली.

इ.स. १६५७त शहाजहान दुयेंत पडलो तेन्ना सगळी सत्ता दाराकडेन आशिल्ली. बापायचें हें सगळें साम्राज्य बळकावपाखातीर औरंगजेब, मुराद आनी शुजा हे तिगूय भाव दाराच्या विरुध्द उठले. समुगडार दारा आनी औरंगजेबान ताका धरलो आनी ३० जून १६५९ ह्या दिसा खवासपूरचे बंदखणींत ताका हाल करून जिवो मारलो.

सुर्वेक सावन दाराक विंगड विंगड धर्मांकडेन आस्था आशिल्ली. ताणें यहुदी, क्रिस्तांव आनी वैदीक वाड्मयाचो ते नदरेन अभ्यास केल्लो. काशी, प्रयाग ह्या क्षेत्रांतल्या पंडितांकडेन ताचो सतत संबंद चालू आशिल्लो. काशीक रावपी नामनेचो पंडित कवींद्र सरस्वती हाचो ताका खूब सांगात मेळ्ळो. पंडितराज जगन्नाथ हाचोय ताका सांगात मेळ्ळो. हाचेकडेन दारान गीता आनी उपनिषदांचें अध्ययन केल्लें. ताणें सुफी पंथाच्या तत्वज्ञानाचोय अभ्यास केल्लो.

हिंदू साधू बाबालाल हाका दारा आपलो गुरू मानतालो. हिंदू धर्माचें