Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/414

This page has not been proofread.

मंजूशा चड करून रिडियो वा दूरचित्रवाणी ग्राहींत वापरतात. अशा मंजूशांचें अनुस्पंदन सदांच ध्वनीक्षेपकाच्या पटलाच्या फाटल्या वटेन जाता. ताका लागून ध्वनीक्षेपकाच्या प्रतिसाद अभिलक्षणां मदीं अनिश्ट अशी उच्चता निर्माण जाता. ह्या अनुस्पंदनाची कंप्रता मंजूशा आनी ध्वनीक्षेपक हांचेर आदारिल्ली आसता. मंजूशेचें घनफळ जितकें चड आसता तितकी तिची अनुस्पंदन कंप्रताय सपाट बधिकेच्या शक्य आशिल्ल्या अनुस्पंदन कंप्रतेकडेन चड लागिम येवपाक लागता.

हेडफोन होय एक प्रकारचो ध्वनीक्षेपकच आसा. संदेशवहन ग्राही आनी श्राव्य कंप्रता उर्जा ल्हान प्रमाणांत आसता अशा आनी हेर जाग्यांचेर हेडफोन वापरतात. हेडफोनांत चुबंकीय पटल चलनक्षम वेटाळें, स्फटीक परिवर्तक हांचो उपेग करतात. हेडफोनाचो कंप्रता कक्षे खातीर अभिकल्पित केल्ले दोन वा चड ध्वनीक्षेपक जांव दुहेरी जांव तिहेरी एकंत्रीत संच वापरतात. कंठ संगीताच्यो कार्यावळी ह्या खातीर ध्वनीक्षेपकण मूल ध्वनीनुरूप जावप गरजेचें आशिल्ल्यान ह्या जाग्यांचेर खास प्रकारच्यो ध्वनीक्षेपकण येवजण्यो वापरतात. कार्यावलीचे स्थानाची परिस्थिती(बंदीस्त वा उक्ती) आनी कार्यावळीच्या वेळार गरज आशिल्ली ध्वनीपातळी निर्माण करपा खातीर लागपी ध्वनी-उर्जा खबर आसल्यार ध्वनीक्षेपकांची वेंचणूक करपाक जाता. ध्वनीक्षेपकांची मांडणी मर्यादीत उंचायेचेरच करतात.

अभिकल्पाचे नदरेन खंयच्याय ध्वनीक्षेपकांत सकयल दिल्ले गुणधर्म आसप गरजेचें-१) बरी संवेदन शिलताय, २) सगळे कंप्रता कक्षेंत अल्प विकृती, ३) एकविध(सगळ्याक एक सारको) कंप्रता प्रतिसाद. ४) क्षणीक विद्यूत बदलाक योग्य प्रतिसाद, ५) मंद अनुस्पंदणी कंप्रतेक फाव अशें संदमन आनी ६) पाव अशी श्राव्य ऊर्जा वापरपाची तांक. -कों. वि. सं. मं.

नंददास: (जल्म: सुमार १५३३; मरण:सुमार १५८३/१५८६) एक नामनेचो हिंदीसंतकवी. अश्टछाप कवीं मदीं सूरदासा उपरांत नंददासाचेंच नांव घेवप जाता. ताचो जल्म, मरण वा ताचे सगळे जिणे विशीम निश्चीत म्हायती मेळना। मथुरेचे ईशान्येक आशिल्ल्या एका जिल्यांतल्यान रामपूर गांवांत ताचो जल्म जालो अशें अभ्यासक मानतात. ताच्या बापायचेंनांव जीवनराम आनी कवी तुळशीदास हो ताचो बापोलभाव अशें म्हणटात. नृसिंह पंडिता कडेन ताणें संस्कृत भाशेंचें गिन्यान मेळयलें. गोसाई विठ्ठलनाथ हाचे कडेन ताची वळख जाली. ताणें ताका परमार्थाची दीक्षा दिली अशी एक आख्यायिका आसा. कांय जाणांच्या मतान कवी सुरदासान ताका ताळ्यार हाडलो. रामपुराक परत येतकच तो कमला नांवाचे चलडेकडेन लग्न जालो. ताणें आपल्या गांवाचें रामपूर हें नांव बदलून शामपूर नांव दवरलें. थंयच एक तळें खणून ताका शामसर अशें नांव दिलें. कांय दीस असो गृहस्थाश्रम चलोवन तो संवसार सोडून गोवर्धन क्षेत्रांत रावपाक गेलो. थंय गंगा न्हंयचे देगेर ताणें आपली उरिल्ली जीण श्रीनाथाचें भजन-किर्तन आनी ग्रंतरचना करपांत सारली.

नंददासान जायती ग्रंथरचना केली. ताच्या नांवार २०-२१ ग्रंथ आसात अशें सांगताता. तांतूत 'रासपंचाध्यायी' आनी 'भॅंवरगीत' हे ताचे नामनेचे ग्रंथ. ताचे हेर म्हत्वाचे ग्रंथ अशे- अनेकार्थमंजरी, नाममाला,नासिकेतपुराणभाशा, दशमस्कंध, भागवत, मानमंजरी, रसमंजरी, रूपमंजरी, विरहमंजरी, नामचिंतामणीमाला, जोगीलीला, शाम-सगाई आनी रुक्मिनी-मंगल. हांतुतलीं नाममाला, मानचिंतामणीलाला आनी मानमंजरी हीं वेगवेगळीं पुस्तकां नासून एकाच पुस्तकाचीं वेगवेगळीं नांवां आसात.

रासपंचाध्यायी ह्या ग्रंतात ताणें श्रीमदभागवताच्या धाव्या स्कंधांतल्या रासासंबधीच्या पांच अध्यायांची कथा मोटे म्होंवाळ पदावलींतल्यान सांगल्या. 'भॅंवरगीत' ह्या ग्रंथात ताणें उध्दव-गोपी हांच्या संवादाचो प्रसंग जायत्या पदांनी मांडला.

काव्यशक्ती, भक्ती, अद्यात्म आनी विव्दाता ह्यो चारूय गजाली मंददासाच्या काव्यांतल्यान दिसतात. काव्य कलेची ताका बरीच जाण आशिल्ली देकुनूच ताणें छंदाची आनी शब्दांची मांडावळ बेसबरी केल्या. कृष्ण भक्तीच्या काव्यांत वेगवेगळ्या शैलींचो वापर करपाची प्रथा ताणें घाली. -कों. वि. सं. सं.

नंद वंश: (इ. स. आदीं चवथें शतमान). पुर्विल्ल्या मगधांतलो एक नामनेचो राजवंश. शिशुनाग वंशांतलो कलाशोक(काकवर्ण) राजा हाचे राणयेचो मोगी आशिल्लो. ताणें काकवर्ण राजाचो वध करून ताच्या धा पुतांक शींवासनार बसयले. तो स्वता त्या राजपुत्रांकय जिवे मारून मगध राज्य हस्तगत केलें. होच नंद वंशांतलो पयलो राजा. जैन आनी बौध्द परंपरांप्रमाण तो शुद्र वर्णाचो आशिल्लो. महाबोधिवंश ह्या ग्रंथात ताचें नांव उग्रसेन अशें दिल्लें आसा. पुराणांत ताका महापद्म म्हळां आनी तो निमाणो शैशुनाग राजा महानंद हाचो दासीपूत आशिल्लो अशेंय सांगलां.

पुराणांत महापद्म नंदाक दुसरो परशुराम म्हळां. तो महापराक्रमी आशिल्लो. ताणें ऐक्ष्वाकू, पांचाल, काशी, हैहय, कलिंग, अश्मक, कुरू, मैथिल, वीतिहोत्र, हाचीं राज्यां जिकून एके सत्ते खाला हाडलीं. आर्यमंजुश्रीकल्प ह्या ग्रंतातल्यान अशें कळटा, तो महापद्म ह्या विव्दानांचो आश्रयदातो आनी विद्येचो पुरस्कर्तो आशिल्लो. नंदराजान कलिंग देशांत बांद बांदिल्ल्याचो आनी ताचेर घुरी घालून थंयची एक जिनमूर्ती पाटलिपुत्राक व्हेल्ल्याचो उल्लेख खारवेलच्या हाथीगुंफा लेखांत आसा.

ऍलेक्झांडरान भारताच्या वायव्य वाठाराचेर घुरी घालून ब्यास न्हंयमेरेन वाठार हस्तगत केलो. पूण थंय ताच्या सैन्याक नंदराजाचे लस्करी तांकीची खबर कळटकच ताणीं फुडें घुरी घालपाक न्हयकार दिलो आनी देखून ऍलेक्झाडर परतें वचचें पडलें असो उल्लेख मेळटा.

महापद्माक पुराणांत पुराणांत सर्वक्षत्रन्तक(सगळ्या क्षत्रियांचो संहारक) अशें म्हळां. ताचें साम्राज्य व्हड आशिल्लें आनी भांडार भरिल्लें आशिल्लें. ताची व्हड सेना सदांच जय्यत तयारेंत रावताली. ग्रीसी इतिहासकारांनी ताच्या बळग्याचें वर्णन केलां. ताची सत्ता पंजाबाचे शिमे मेरेन आशिल्ली. ताच्या सैन्यांत २०,००० घोडेस्वार २,००,००० सैनीक २,००० रथ आनी ३,००० हत्ती आशिल्ले.

महापद्मान २८ वर्सां राज्य केल्लें. महापद्माक आठ पूत आशिल्ले. तातूंतल्यान सुकल्प ह्या एकाचें नांव पुराणांत दिलां. त्या सगळ्यांनी मेळून बारा वर्सां राज्य केलें अशें पुराणांत सांगलां. नंदवंशांत णव राजा जावन