Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/571

कोंकणी विश्वकोश : २ हिंदी नेमाळीं उजवाडा येतात. * उर्दू नेमाळीं : भारतांत मुद्रणकलेची सुरवात १८३२ वससिावन तहझीब-उल-अखलार्क (१९७०) हें पयलें म्हत्वाचे नेमाळे. उपरांत वेगवेगळ्या विशयाचीं म्हत्वपूर्ण अशीं उर्दू नेमाळीं उजवाडा आयलीं. हीं नेमाळीं अशों - दिलगुदाझ (१८८७), जमाना (१९०४), मखझन् (१९०२) ओरिएंटल कॉलेज मॅगझिन, अदबी दुनिया, हुमायून, इस्मत, हरीम, खातूने, मुशरिक, वानो, फूल (१९०९), उर्दू (१९२१), उर्दू अदब, निगार (१९२३), मुनादी (१९२६), पयामे तालीम (१९२६), अल हिलल्ल (१९२७), शाइर (१९३०), सबरस (१९३८), अन्न हसनात (१९४७), तजल्ली (१९४०), फारान (१९४९), तामीर ए ह्यात सौघात (१९५९), शबखून (१९६६), किताब, शेरो हिकमत (१९७०), असरी मुआसिर,शाखसार, आइना, कौमिराज, रिसाला-ए-आंध्र प्रदेश, नया दौर, आजकल, मजल्ला-ए-उलूमे इस्लामिया, फिक्रो नजर, अलिगढ उर्दू ब्लिट्झ, सायन्स (१९२८), मआशियात (१९४६), नफसियात, जिनसियात, बुर्हान, मआरिफ, इस्लाम और असरे जदीद. भारताभायर नुकूश, फुनून, ओराक आनी सहीफा हीं लाहोरच्यान आनी उर्दूनामा, अफकार आनी नया दौर हीं कराचींतल्यान येवपी पाकिस्तानांतलीं मुखेल नेमाळीं. गुजराती नेमाळीं : सुर्वेच्या काळांत गुजराती नेमाळ्यांची बुन्याद घालपांत मिशनरी आनी पारशी लोकांचो म्हत्वाचो वांटो आसा. ‘विद्यासागर' हें गुजरातीतलें आद्य नेमाळे. उपरांतच्या काळांत उजवाडा आयिल्लीं डांडिओ, बुद्धिवर्धक (१८५६), बुद्धिप्रकाश (१८५४) ही म्हत्वाची नेमाळीं मानतात. फुडें १८८५ सावन व्हड प्रमाणांत वेगवेगळ्या विशयावयलीं गुजराती नेमाळीं उजवाडा आयलीं. ही नेमाळीं अशों - वसंत (१८८५), ज्ञानसुधा (१८८७), सुदर्शन (१८८५), प्रजाबन्धु (१८८७), खेडा वर्तमान (१८६१), कैसर-इ-हिन्द (१८८१), गपसप, (१८८६), वैद्य कल्पतरू (१८९६), गुजरात समाचार (१८९८), साहित्य (१९२०), ईस्ट इंडिया कंपनीनु चोपानियुं (१८६६) इतिहासमाला (१८९६), नुरे एलम (१८७१), पारसी मित्र (१८८५), विज्ञान विलास (१८७६), स्त्रीबोध (१८५७), ज्ञान प्रसारक (१८४९), नवजीवन अने सत्य (१९१५), नवजीवन (१९१९), हरिजन बंधू, बालजीवन (१९२०), बालमित्र (१९२०), बालवाडी (१९२७), कुमार, बहुरूपी (१९३०), स्त्रीजीवन (१९३९), जन्मभूमि प्रवासी (१९३९), कोडियुं (१९४५), आनंद (१९४७), कौमुदी (१९४७), संस्कृती (१९४७), कृषी गोविंद (१९४८), जनकल्याण (१९५०), सहकार (१९५४), चित्रलोक, चित्रज्योती (१९५९), अमृता (१९६०), समर्पण (१९६०), नवनीत (१९६२), स्वाध्याय (१९६३), ग्रामसहयोगी (१९६४), शिशुमंगल (१९६५), फूलवाडी (१९६७), रेखा, कृती, क्षीतिज, रुचि (१९६७), उहापोह (१९६९). आसामी नेमाळीं : क्रिस्तांव धर्मप्रसाराच्या हेतून १८४६त आसामी भाशेतलें 'अरुणोदय' हें पयले नेमाळे उजवाडाक हाडले. ताचे उपरांत भौ (म्हॉव) (१८८६), जोनाकी (१८८९), बिजुली (१८९०), बाँही (१९०९), आलोचनी (१९१०), चेतना (१९१९), असम साहित्यसभा पत्रिका (१९२६), आवाहन (१९२९), जयंती (१९३६), रामधेनु 한 नेमाळीं (१९५१), मणीदीप, पाछोवा, आमार प्रतिनिधी, नवयुग, आकन, मैना, जेऊटी हीं उल्लेख करपासारकों आसामी नेमाळीं उजवाडा आयलीं. उडिया नेमाळीं : ओरिसांत १८३७त कटक मिशन प्रेसाची स्थापना जाली आनी त्या प्रेसान १८४९ त ‘ज्ञानारूण’ हें उडिया भाशेतलें पयले कुजिबर पत्रिका, परमार्थी, उत्कल दर्पण (१८७३) उत्कल मधूप (१९७८), उत्कलदीपिका (१८६६), बालेश्वर संवादवाहिका (१८६८), उत्कल हितैषिणी(१८६९), उत्कल पुत्र (१८७३) उत्कल साहित्य(१८९७), मुकुर (१९०५), सहकार (१९१९), नवभारत (१९३४), डगर (१९३६), झंकार (१९४८), आसन्तकालि (१९५०), विदेशी (१८७३), उत्कल प्रभा (१८९१), इंद्रधनु, बिजुली, नवजीवन (१९५६), पौरूष (१९६७) नबरबी (१९७०) कन्नड नेमाळीं : विसाव्या शतमानाचे सुर्वेक कर्नाटकांत कन्नड नेमाळ्यांचो उदय जालो आनी उपरांत एका फाटल्यान एक वेगवेगळ्या विशया वयलीं कन्नड नेमाळीं उजवाडा येवंक लागलीं. हों नेमाळीं अशीं : गोरक्षण (१९०२), कॅनेरा न्यूज (१९१६), सत्यवादि (१९१७), सद्बोध चंन्द्रिके, कर्मवीर, कोडगु (१९२१), नवयुग, उडिपी (१९२१) मैसुरू सहकार पत्रिके (१९२५), संयुक्त कर्नाटक (१९२४), जय कर्नाटक, जयंति (१९३८),नुडिगन्नडि (१९३८), प्रजामत (१९३१), प्रबुद्ध कर्नाटक, ताइनाडू (१९२७), ताईनुडि, बैरागि प्रेक्षक, सन्मति, वीरशैव, माध्व, ओक्कलिक बंट, कुरूब, सुधा (१९६५), रसरंग (१९६३), तारे (१९६८), कस्तुरी, मल्लिगे. तेलुगू नेमाळीं : एकोणिसव्या शतमानाच्या पुर्वार्धात तेलुगू नेमाळीं (१८३८)त सुरू जालें, तेलुगू भाशेंतलीं हेर नेमाळीं अशों : वर्तमान तरंगिणी (१८४०), सृजनरंजनी (१८६२), आध्रभाषासंजीवनी (१८७१), विवेक वर्धिनी (१८७४), सकलविद्यावर्धिनी (१८७३), आमुद्रित ग्रंथ चिंतामणी (१८८५), राजयोगी (१८९१), यथार्थवादी (१८८१), नीतिदर्पण (१८८५), सरस्वती, कलावती, वाग्वल्ली, हितवादी, श्रियक्षणी, तत्त्वबोधिनी, सुधीररंजनी, हास्यसंजीवनी, आंध्रवार पत्रिका (१९०८), तेनुगू पत्रिका (१९२०), निलगिरी पत्रिका (१९२०), गोलकोंडा पत्रिका (१९६६), कृष्णा पत्रिका (१९०२), आंध्र ज्योति सचित्र वारपत्रिका (१९६६), विजयवाणी (१९४८), प्रजायुग पक्षपत्रिका (१९६१), स्वतंत्र, (१९२४), श्रवन्ति (१९५१), युवा (१९४१), आंध्र साहित्य परिषद पत्रिका (१९११), गृहलक्ष्मी, तेलुगू भाषापत्रिका, बालमित्र (१९४५), बुज्जाय्यी (१९७४), चंदामामा (१९४५), परिशोधन, प्रबुद्धांध्र, प्रतिभा, सृजन, विज्ञानम, विज्ञानवादी वैज्ञानिक पत्रिका, तत्त्ववाद. डॉ. हेरमान गुंडर्ट हाचेकडेन वता. राज्यसमाचारम् (१८४७) आनी आसात - विद्याविलासिनी (१८८१), केरळमित्रम् (१८८१), सगुण बोधिनी (१८८७), केरळ संचारी (१८८८), मल्याळ मनोरमा (१८९०), सुजनानंदिनी (१८९१), भाषापोषिणी (१८९२) रसिकरंजिनी (१९०३),