ध्वजाधिपती मुखेली अस्तंत कक्ष हाचें कार्यालय मुंबय आसा. नौसेनाध्ययक्षाच्या आदेशाप्रमाण नाविक झूज आनी ते सारकीं कामां हाका करचीं पडटा. हाच्या हाताखाला अस्तंत आरमार आसता. हो व्हायस अडमिरल आसता.
भारतांत नौसेनिकी प्रशिक्षणाची वेवस्था कोचीन तळ, दाबोळी (गोंय) तळ, विशाखापट्टणम, लोणावळा, जामनगर, मुंबय (मालाड), मांझगाव (मुंबय), ह्या सुवातांचेर आसा.
पाकिस्तानान १९४७ उपरांत भारताचेर चार खेप आक्रमणां केलीं. १९४८ आनी १९६५ त जाल्ल्या झुजांत भारतीय नौसेनेक दर्याचेर पाकिस्तानाच्या आरमाराकडेन झुजपाची संद मेळ्ळी ना. पाळत दवरपाचो आनी येरादारीची राखण करपाचो वावर नौसेनेन केलो. १९७१ तल्या झुजांत भारतीय नौसेनेन बांगलादेश आनी पाकिस्तान हाचें मजगतची दर्यातली येरादारी बंद उडयली. तशेंच कराची आनी चित्तगॉंग बंदरांचेर हल्ले करून पाकिस्तानी आरमाराची नाकेबंदी केली. चित्तगॉंगचे दर्यादेगे लागसार भारतीय सैन्याक हल्लो करपाक पालव दिलो आनी पाकिस्तानी आरमाराचो नाश केलो.
भारतीय नौदलाचे तीन मुखेल फांटे (commands) आसात -
१.अस्तंत कमांड – हाची मुखेल कचेरी मुंबय आसा. ताचे तळ गोंयात आनी लक्षव्दिप जुंव्यार (कर्नाटक)9 शारांत फुडल्या १०-१५ वर्सामदीं पुराय जातलो आनी आशियांतलो सगळ्यांत व्हडलि नाविक तळ आसतलो.
२.उदेंत कमांड – विशाखापट्टणम शारांत हाची मुखेल कचेरी आसा. हो एक सबमरीन (पाणबुडी) तळ. पोर्ट ब्लॅर आनी कलकत्ता शारांनी हाचे हेर तळ आसात.
३.दक्षिण कमांड – हाची मुखेल कचेरी कोचीत आसा. आयएन्एस् विक्रांत (१९,८०० टन) ही भारताची पयली विमानवाहक बे भारतीय नौदलांत ४ मार्च १९६१ ह्या दिसा रूजू जाली. भारताची दुसरी विमानवाहक बोट आएन्एस् वराट (२८,५०० टन) ब्रिटनांतल्यान १९८७ हाडल्ली. ‘ निलगिरी ‘ ही पयली आर्विल्ली झुजारीबोट. हिमगिरी, उदयगिरी, दुनागिरी, तारागिरी आनी विंध्यगिरी ह्यो भारताच्यो हेर झुजारी बोटी. माझगांव गाडर्न रीच शिपयार्ड (कलकत्ता), हिंदुस्थान शिपयार्ड (विशाखापट्टणम), गोवा शिपयार्ड (वास्को, गोंय) ह्या सुवातांनी वेगवेगळ्या तरेच्यो बोटी, संरक्षक बोटी, झुजारी बोटी आनी हेर तारवांची बांदावळ जाता.
एल्. रामदास हे भारतीय नौदलाचे मुखेल ३० सप्टेंबर १९९३ ह्या दिसा सेवानिवृत्त जाले उपरांत व्ही. एस्. शेखावत भारतीय नौदलाचे मुखेल जाले. – मुकेश थळी
गोंयचे नौदलाचे तळ : गोंचे सुटके पयली गोंयांत पुर्तुगेज नौदल विमाग आशिल्लो. तरी, गोंयच्या नौदलाचो आधुनिक विस्तार, गोंयचे सुटके उपरांतच जालो. गोंयचे सुटके उपरांत गोंयाखातीर नेव्हल ऑफिसर इनचार्ज म्हणून कमांडर एच्. ए. आगटे हाची नेमणूक जाली. ताणें गोंयांत नौदलाचो विस्तार करून हांगा जायते फांटे सुरू केले. ह्या विस्ताराक लागून फुडें नव्हेल ऑफिसर इनचार्ज हाच्या कार्याल्याक नौदल विभागायच्या मुखेल कार्यलयाचो दर्जो दिलो.
३० डिसेंबर १९७७ ह्या दिसा फ्लॅग ऑफिसर कमांडिग गोवा नेव्हल एरिया (फॉगा) हाच्या अधिकार कक्षेखाला हें मुखेल कार्यालय हाडलें. आर. एच्. तहिलियानी गोंयाखातीर आयिल्लो पयलो फ्लॅग ऑफिसर.
आयएनएस विराट ही दुसरी विमानवाहक नौक नौदलां येतकूच नौदलाचो व्याय आनिकूय वाडलो. १ जून १९८६ ह्या दिसा गोंयतल्या नावीक तळार विमानदळाची हेर जापसालदारकी सोंपयली. नौदलाच्यो गोंय विभागांतल्यो नौक आनी विमानां फ्लॅग ऑफिसर कमांडिग गोवा नेव्हल एरिया (फ्लॅगा) हांच्या नियंत्रणाखाल आसता. ताचें मुखेल कार्यालय आल्पारकेयरूश दोंगुल्लेचेर वास्को शारंत आसा.
गोंय विभागांतल्या नौदलाच्या कामाविशीं हेर म्हायती आशी –
१.आयएनएस हंस – भारतीय नौदलाचो हो म्हत्वाचो हवाई तळ. सी. हॅरियरा सारकीं झुजारी विमानां थंय आसात. कमोव २५ आनी कामोव २८ हीं हॅलिकॉप्टरां, इल्युशीन ३८ विमानां आयएनएस हंसाचेर आसता. ह्या तळयावयल्या सगळ्या तरांच्या विमानाची योग्य तरेन देखभाल आनी दिरूस्ती करपाची यंत्रणांय ह्या हवाई तळार आसा. रशियी बनावटीच्या विमानांची दुरूस्तीय हांगा जावंक शकता.
२.आयएनएस गोमंतक - ह्या दिसा हया नावीक तळाची उबारणी जाली. २२ संरक्षक फांटे आनी गोंयांत येवपी नौदलाच्या तारवांक आवश्यक त्यो सुविधा ह्या नावीक तळावयल्यान दिवप जातात.
३.आयएनएस मांडवी – ह्या नावीक तळाचें खाशेलपण म्हळ्यार हांगा भारतीय नौदल अकादेमी आसा. दर स म्हयन्यांनी हांगा सुमार ९० कर्मचारी ̸̸ अधिकारी प्रशिक्षीत जातात.
४.आयएनएस जिव्नती – हें ७९ खाटींची तांक आशिल्लें हॉस्पिटल. नौदलाच्या जवानांक हांगासल्यानच वैजकी सेवा दिवप जाता. चड गंभीर स्वरूपाच्या प्रकरणांनी गोंय वैजकी म्हाविदयालय आनी आरोग्य संचालक हांचो आदार घेवप जाता.
५.हायड्रोग्राफिक स्कूल – आग्नेय आशियांत ज्यो मोजक्योच संस्था आसत तातूंतली एक अशी ही प्रशिक्षण संस्था. भारतीय नौदलाच्या आनी परदेशी नौदलाच्या कर्मचा-यांक हांगा खास प्रशिक्षण मेळटा.
६.नेव्हल कोस्ट बॅटरी – हो विभाग गोंय बंदराची राखण करता.
७.वॉरशिप ऒव्हरसिईग टीम – गोवा शिपयार्ड भारतीय नौदलाखातीर जीं तरवां आनी झूजनौका बांदता तांचेर हो विभाग नदर दवरता. सदया एक क्षेपणास्त्र वाहक नौका, एक नाविक प्रशिक्षण नौका आनी दोन जलसर्वेक्षण नौका हांची निर्मिती ह्या विभागाचे देखरेखीखाला सुरू आसा.
७.बेझ वर्कशॉप – गोंयांत येवपी नौदलाच्या सगळ्या नौकांची मुळावी (किरकोळ) दुरूस्ती हांगा करतात.
९.नेव्हल ट्रान्सपोर्ट रिपॅर वर्कशाप – गोंयात येवची नौदलाच्या तारावांनी व्हड प्रमाणांत इबाड जाल्लो आसल्यार हांगा तांची दुरूस्ती करतात.
१०.सीवर्ड डिफॅन्स बोट टी ५५ – गोंयात तळ ठोकून आशिल्ली ही नौका सिद आनी आदार दिवपाच्या वावराक वापरतात. प्रशिक्षण विमानांक आदार दिवपाखातीर आनीक जाय थंय गस्त घालपाखातीर तिचो वापर करतात. सधा हे नौकेची दुरूस्ती मुंबय सुरू आसा.
११.नेव्हल आर्मामॅंट डेपो – हे मुळचें पुर्तुगेजाचें शस्त्रागार १९६३ त भारतीय नौदलान ताब्ययांत घेतलें. शस्त्रांची जतनाय, दुरूस्ती आनी पुरवण हांगासल्लयान करप जाता.
