राश्ट्रपती आनी दोन उपराश्ट्रपती वेंचून काडटात. ह्या संविधानांत 1978 आनी 1983त फेरसुदारणा जाल्ली आसा. राश्ट्रपतीच्या हातांत पुराय कार्यकारी सत्ता आसता. राज्यकारभार वेवस्थीत चलचो म्हणून देश णव प्रांतांनी विभागला. हे प्रांत मुखार नगरपालिका संबंदीत जिल्ह्यांनी विभागल्यात. दर एका प्राताचेर राश्ट्रपती गव्हर्नरची नेमणूक करता.
अर्थीक आनी समाजीक स्थिती- देशाची अर्थवेवस्था मुखेलपणान खारजाच्या करासावन मेळपी येणावळीचेर आनी देशांत नोंद केल्ल्या वेपारी तारवांच्या उत्पन्नाचेर आदारिल्ली आसा. देशांतले चडशे लोक शेतवड, नुस्तेंमारी, रानांची उस्तवारी (forestry) आनी पशुपालन ह्या वेवसायांत गुंथल्यात. शेतकी आनी उदकातले पिकावळींतल्यान देशाक सु. 50% उत्पन्न मेळटा. तांदूळ, मको आनी कड्डण हांचें उत्पन्न देशांतल्यो गरजो भागोवपाइतलें येता. केळीं, नाल्ल, कोको, कॉफी, संत्रां आनी टॉमेटो हांची निर्यात जाता. सुंगटांची निर्यात करपाक पनामाचो संवसारांत तिसरो क्रमांक लागता. अन्नप्रक्रिया, आयदनां, सिगरेट, कपडे, बूट, शाबू आनी हेर ल्हान ल्हान बरेच उद्देगधंदे हांगा चलतात.
इंडियन हे पनामाचे थळावे लोक आसात. सद्या देशांत मिस्तीस लोकांचो आंकडो चड आसा. इंडियन आनी गोरे वा ख्रापी आनी गोरे हांची भरसण जावन मिस्तीस समाज तयार जाल्लो आसा. मिस्तीसां भायर खाप्री, गोरे, इंडियन आनी चीनी लोक हांगा कांय प्रमाणांत आसात. स्पेनी ही राजभास. कांय लोक इंग्लीश भास उलयतात. हांगाचे चडशे लोक रोमन कॅथलिक पंथाचे आसून फकत 5% इतले लोक प्रॉटॅस्टंट पंथीय आसात.
पनामा खारजाक लागून हांगाच्या रस्ते आनी रेल्वे मार्गांनी खूब सुदारणा जाल्ली आसा. बॉयट रूझवॅल्ट हायवेस, इंटर- अमेरिकन हायवेस आनी पॅन – अमेरिकेन हायवेस हे हांगाचे म्हामार्ग. द फेर्- रोकॅरील द पनामा हो हांगाचो मुखेल रेल्वे मार्ग आसून पॅसिफिकावटेन एकोन सावन एटलांटिक दर्याकडेन क्रिस्तोबाल ह्या नगराक तेंकला. ताची लांबाय 190 किमी. इतली आसून तो पनामा खारजाचे देगेसावन गेला. टोकूमॅन हो हांगाचो मुखेल विमानतळ. बालबोला, क्रिस्ताबेल, बाहिया लास मिनास आनी आलमिरांते हीं हांगाचे म्हत्वाची बंदरां. हांगा उजवाडाक येवपी दिसाळीं चडशीं स्पेनी भाशेंतल्यान आसून, एल् मातुतीन्यु, ला इस्त्रेला द पनामा, ला रिपुब्लीक, क्रितीक हांचो तातूंत आस्पाव जाता. द स्टार अँड हॅराल्ड हें हांगा उजावाडाक येवपी एकूच इंग्लीश दिसाळें. पनामा सिटी, कोलोन आनी डेव्हिड हीं हांगाची म्हत्वाचीं शारां. - कों. वि. सं. मं.
पयसो- वस्तू वा सेवा हांची देवघेव करपाखातीर सर्वमान्य अशें विनिमय माध्यम. सादारणपणान पयसो हे संकल्पनेचो संबंद नाणीं, नोटी सारकिल्या चलन माध्यमाकडेन लावप जालो तरी पयसो म्हळ्यार जें पयसो करता तें पयशाचें कार्य अशी पयशाची व्यापक संज्ञा आसा. हातूंत विनिमय माध्यम, मूल्यमापन, रीणप्रमाण आनी मूल्यसंचय अशो चार गजाली मुखेलपणान पयशांत आस्पावतात. हे व्यापक संज्ञेप्रमाण वस्तू वा सेवांची खरेदी- विक्री, वस्तूचें मोल, रिणाचे वेव्हार आनी संपत्ती संचय अशीं कामां पयसो करता.
आयचीं नाणीं वा नोटी, चेक, ड्राफ्ट सारकिलीं चलन माध्यमा अस्तित्वांत येवंचे पयलीं वस्तूंची वा सेवांची प्रत्यक्ष देवघेव जाताली. वस्तूखातीर वस्तू वा सेवेखातीर वस्तूखातीर सेवा वा सेवेखातीरसेवा ह्या न्यायान वेव्हार चलताले. हो वेव्हार गैरसायीचो जाल्ल्यान, ते उपरांत विनिमयाचें माध्यम म्हणून पिसां, हतयाचे दांत, जनावरांची कातडीं, घोडे- हतया सारकिलीं जनावरां अशा खाशेल्या वस्तूंचो वापर जावपाक लागलो. आयच्या काळांत नाणीं, नोटी, चेक, ड्राफ्ट सारकिलीं चलन माध्यमां जें कार्य करतात तेंच कार्य ह्या माध्यमांनी करप जातालें. दोनूयकडेन पयसो ही संज्ञा एकूच उरली.
पयशाचें मोल पयशाचे खरेदीचे तांकीचेर थरोवप जाता. वस्त वा सेवा हांचें मोल वाडटकूच पयशाची खरेदी शक्त उणी जाता. हाचे उरफाटें, वस्त वा सेवा सवाय जाली जाल्यार पयशाची खरेदी शक्त वाडटा. मुळांत वस्त वा सेवा हांचेंमोल पयशाचे वेव्हारांतलो पुरवणेचेर थारावन आसता. पयशाची पुरवण वाडली म्हणटकूच वस्तूचें वा सेवेचें मोल वाडटा आनी पयशाचें मोल उणें जाता. हाचे उरफाटें पयशाची पुरवण उणी जाल्यार वस्तूचें वा सेवेचें मोल उणें जाता आनी परिणाम म्हणून पयशाचें मोल वाडटा. अशे तरेन पयशाचें मोल पयशाचें पुरवणेवयल्यान थारता. पुराय रोजगारीच्या गृहीत तत्वाचेर आदारिल्लो हो सिध्दांत अमेरिकी अर्थशास्त्रज्ञ अर्व्हिंग फिशर हाणें मुखार हाडलो.
पिगू, मार्शल, रॉबर्टसन सारकिल्या कँब्रिज अर्थशास्त्रज्ञांनी हेसंबंदी वेगळें तत्व मांडिल्लें दिसता. पयशाचें मोल हें पयसो रोख रुपांत दवरपाच्या लोकांचे प्रवृत्तीचेर आदारून आसता. तांच्या मताप्रमाण लोक जितल्या प्रमाणांत आपलेकडेन रोख पयशे सांठोवन दवरूंक लागतले तितल्या प्रमाणांत ते वस्त वा सेवा हांचे खरेदीचेर खर्च उणो करूंक पावतले. हाचो परिणाम म्हणून वस्तूंचीं आनी सेवांचीं मोलां उणो करूंक पावतालो. हाचो परिणाम म्हणून वस्तूंचीं आनी सेवांचीं मोलां उणीं जातलीं आनी पर्यायान पयशाचें मोल वाडटलें. लोक आपणाकडेन उण्या प्रमाणांत पयसो सांठोवन दवरूंक लागलो जाल्यार हाचे उरफाटें घडटलें. वयल्या ह्या दोनूय सिध्दांतांक आव्हान दिवपी तिसरोच सिध्दांत केन्स ह्या अर्थशास्त्रज्ञान मांडला. ताका पुराय रोजगारीचें गृहीत तत्व मान्य जालेंना. ताच्या म्हणण्याप्रमाण पुराय रोजगारीमेरेन पावता म्हणसर जावपी पयशाचे पुरवणेंतली वाड वस्तूंच्या उत्पादनांत वाड घडोवन हाडटाली आनी ते उपरांत मात वस्तूंचें मोल वाडूंक लागतलें. -कों. वि. सं. मं.
पय्यूर भट्ट- केरळ प्रदेशांतलें संस्कृत पंडिताचें एक घराणें. चवदाव्या शतमानाच्या मध्यासावन पंदराव्या शतमानाच्या मध्यामेरेन स पिळग्यांनी जायते गिन्यानी मनीस जावन गेले. ते मीमांसा शास्त्राचे पंडित आशिल्ले. ते पोरक्कलम लागसारच्या वेलंगाड गांवांत रावताले. हें थळ थ्रिसूरा सावन वायव्येक सोळा मैलांचेर आसा. नंद गोपाची धूव गोपालिका ही ह्या घराण्याची उपास्य देवता. तांच्या साहित्यांत हिचे जायते उल्लेख मेळटात. कांय विव्दानांच्या मतान हे देवीवयल्यानूच त्या गांवाक पय्यूर हें नांव मेळ्ळें. पय्यूर म्हळ्यार गायचो गांव. ऋषी हो ह्या घराण्याचो मूळ पुरूस. तो गौरीकडेन लग्न जातकूच तांकां जो पूत जालो ताचें नांव परमेश्वर. संस्कृत साहित्यांत एक व्हड पंडित, टिकाकार आनी कवी म्हणून ताची नामना आसा. न्यायसमुच्चय हो ताचो मिमांसा दर्शनावयलो एक नामनेचो ग्रंथ अशे- सुमनोरमणी,
