परमार्थाची शाधना कतल्या कांय पंथा पाळपाची गरग आसता. तातूंतलीं मुखेल पथां (1) वैराग्य (2) प्रपंचाची अनासक्ती (3) नितळ अंत: करण (4) शुध्द जिवीत आनी (5) देव भावार्थ आत्मज्ञानावरवीं परमार्थाची प्राप्ती आशिल्ल्यान ताचे प्राप्तीखातीर सद्गुरूच्या मार्गदर्शनाची गरज सांगल्या. कों. वि. स़ं. मं
परराश्ट्रीय धोरण: एका राश्ट्रान दुस-या राश्ट्रांविशीं आपळायिल्लें धोरण म्हळ्यार परराश्ट्रीय धोरण. परराश्ट्रीय धोरणांत त्या राश्ट्राचो संवसारीख राजकारणांतलो उद्देश, तेविशींच्यो येवजणो आनी तेविशींची प्रत्यक्ष कृती हांचो आस्पाव आसता. एकुनिसाव्या शतमानांत राश्ट्रवादाच्या उदयाउपरांत प्रत्येक राश्ट्र स्वतंत्र आसचें, हें तत्व सर्वमान्य जालें. जगांतल्या अशा स्वतंत्र परस्परसंबंदांक आकार मेळून तातूंतल्यान एके आंतरराश्ट्रीय वेवस्थेचे रूप तयार जालें. आर्विल्ल्या काळांत दरेक राश्ट्र आंतरराश्ट्रीय समुदायाचो एक भाग आशिल्ल्यान हेर राज्यांकडेन आपले संबंद निश्र्चीत करपाचे गरजेंतल्यान ताका आपलें परराश्ट्रीय धोरण थरोवचें पडटा. धोरण ह्या शब्दांतल्यान पूर्व-नियोजनाचो अर्थ स्पश्ट जाता. पूण अंतर्गत क्षेत्रांतल्या अर्थीक वा समाजीक धोरणापरस परराश्ट्रीय धौरणाचें स्वरूप वेगळें आसता.
परराश्ट्रीय धोरण हें कितल्याशाच अनियंत्रीत घटकांचेर आदारून आसता आनी देखून आंतरराश्ट्रीय क्षेत्रांतली आपलीं उद्दिश्टां साध्य करपाखातीर खंयच्याय राज्याक कालबध्द तशेंच येवजण आशिल्लें अशें आंखीव धोरण थरोवप शक्य नासता. हे नदरेंतल्यान परराश्ट्रीय धोरणाची तुळा स्वयंचलीत व्हड्यापरस नौकानयनाकडेन करपासारकी आसा. जशेपरी प्रवाह, वारो, भरती-सुकती हे घटक मतींत घेवन इत्सा केल्ले सुवातीर पावपाखातीर तारयो हे आपले परिस्थतीकडेन स्वताक जुळोवन घेता, त्याप्रमाण राज्यकतर्याक भायले उद्देश साध्य करपाखातीर, स्वताच्या नियंत्रणाभायर आशिल्ले कितलेशेच घटक आनी वयलेवयर घडपी अकल्पीत घडणुको मतींत घेवन आपल्या धोरणाची दिशा आनी डावपेंच थरोवंचे पडटात. अर्थांत परराश्ट्रीय धोरण परिणामकारक जावपाखातीर तातूंत एकसुत्राय आनी लवचीकपण हे दोनूय गूण गरजेचे आसतात.
इ. स. प. चवथ्या शतमानांत कौटिल्यान आपल्या अर्थशास्त्रांत राजान आपणावपाच्या परराश्ट्रीय धोरणाविशींची धोरणाविशींची चिकीत्सा केल्या. कौटिल्याचे कल्पनेप्रमाण राजाचें ध्येय आपल्या राज्याची वृध्दी करून साम्राज्य स्थापन करप, स्वता चक्रवर्तू जावप हें आसूंक जाय. कौटिल्याच्या मताप्रमाण धोरणाचें येस आनी अपेस हें वेगवेगळ्या शक्तिचेर पातयेवन आसता. तेभायर धोरण राबोवपाखातीर साम, दाम, दंड, भेद ह्या चार पर्यायी उपायांची चर्चाय कौडिल्यान केल्या.
खंयच्याय देशाच्या परराश्ट्रीय धोरणाकडेन पळोवपाचे पारंपारीक नदरेप्रमाण थंयच्या प्रस्थापीत राज्यकतर्या वर्गाची विचारसरणी, तांची मुलइया हांचो अभ्यास करतात. दरेका देशाचें परराश्ट्रीय धरण हें थंयच्या राज्यकर्या वर्गाच्या मुल्यांचें आनी विचारप्रणालीचें प्रक्षेपण आसता, असो समज ताच्या मुळाकडेन आसा. ह्या अर्थान परराश्ट्रीय धोरणाचें वर्गीकरण लोकशायवादी, सर्वंकश सत्तावादी, उदारमतवादी, साम्यवादी, आक्रमणवादी अशें आसतालें. ह्या अर्थानूय इंग्लंडाचें धोरण उदारमतवादी, जाल्यार दस-या म्हाझुजापयलीं जपानाचें आनी सद्दा चीनाचें धोरण आक्रमणवादी आसा, अशें सांगतात. सर्वसादारण लोकांची परराश्ट्रीय धोरणाकडपेन पळोवपाची हीच नदर आसता. इंग्लंडांत झुजाउपरांतच्या काळांत सत्ताधारी पक्ष खूबदां बदलून लेगीत परराश्ट्रीय धोरण बदललेंना. 1917त रशियांत क्रांती जावनय रशियाच्या परराश्ट्रीय धोरणाचें लक्ष्य व्डलेंशें बदल्लें, अशें म्हण्प समा जावंचेंना.
परराश्ट्रीय धोरण थीर नासता, तें प्रवाहासारकें आसता. राज्याच्या क्षेत्राभायले परिस्थितीचेर प्रभाव घालपाखातीर राश्ट्रान केल्ल्या कृतींचो तो क्रम आसता. ह्या धोरणांत एके तरेचें सातत्य आसलें, तरी हेर राश्ट्रांच्या निर्णयाचो आनी धोरणाचो खंयच्याय राश्ट्राच्या परराश्ट्रीय धोरणाचेर परिणाम जावप अटळ आसता. राश्ट्रीय धोरणासारकेंच परराश्ट्रीय धोरणाचें उद्दिश्ट राश्ट्रहीत सादप, हेंच आसता आनी तें साध्य करपाचे नदरेन हेर राश्टांच्या वेव्हारांचेर, धोरणांचेर नियंत्रण मेळोवपाचे यत्न राज्यकतर्याक करचे पडटात. आपलेकडेन संबंदीत आशिल्ल्या राश्ट्रांचें धोरण राश्ट्रहिताक अनुकूल करप हो ह्या धोरणाचो एक म्हत्वाचो भाग आशिल्लो.
परराश्ट्रीय धोरणांत फुडल्या विशयांचो आस्पाव जाता- 1. आंतरराश्ट्रीय वेव्हार करतना राज्याचीं उद्दिश्टां नदरेमुखार दवरून राश्ट्रहीत साध्य करपाचो यत्न करप. 2. आपल्या धोरणाविशींच्या सिध्दान्ताचें प्रतिपादन करप 3. आपल्या राश्ट्राचे तांकीप्रमाण हेर राश्टांकडेन अर्थीक, राजकीय, सैनिकी संबंद जोडप वा हेर राश्ट्रांच्या हिताच्या संदर्भांत, लश्करी तशेंच आंतरराश्ट्रीय स्थितीचें मूल्यमापन करप. पयलीं राश्ट्रसंघ आनी उपरांत एकवटीतर राश्ट्रसंघटना ह्या संवसारीक संघटनांचे स्थापणुकेउपरांत परराश्ट्रीय धोरण आनी संवसारीक राजकरण हांकां एक नवें म्ह्त्व प्राप्त जालां. अशा संवसारीक संघटनांचे स्थापणुकेउपरांत परराश्ट्रीय धोरण आनी संवसारीक राजकरण हांकां एक नवें आनी वेगळेंच म्हत्व प्राप्त जालां अशा संवसारीक संघटनांक पालव दिवप, तांच्या हेर घटकसंस्थांचे राश्ट्रहीत जोपासखातीर आनी राश्ट्राची प्रतिशठा वाडोवपाखातीर उपेग करप हांचोय आस्पाव परराश्ट्रीय धोरणांत जाता. हेर राशट्रांकडलो संघर्श टाळपाखातीर आनी खंयच्याय प्रकाराच्या चेपणाचो प्रतिकार करपाक उपेगी थारतलें, अशा घडणुकांचो आनी राजनितीचो आस्पाव परराश्ट्रीय धोरणांत जायत आसता. व्यापक नदरेन पळेतना परराश्ट्र संबंदांतल्या खांयच्याय निर्णयाचो विचार करतना त्या राश्ट्राची हेर उद्दिश्टां, ध्येयधोरणां, अर्थीक स्थिती, राजकीय परिस्थिती, समाजाची नदर, भुगोलीक सुवात ह्या गजालींचोय विचार करचो पडटलो.
खंयच्या राश्ट्राच्या अंतर्गत आनी परराशट्रीय धोरणाचो लागींचो संबंद आसता. परराश्ट्रीय धोरणामतल्यान निर्णयाचो परिणाम खूबदां अंतर्गत धोरणांचेर जाता. झूज, शांतताय हांचेविशींच्या धोरणांचोय परराश्ट्रांविशींच्या निर्णयांचेर परिणाम जयत सता. लोकशायी राजवटींत परराश्ट्रीय धोरनाचें रूप निमाणें नियंत्रण लोकांचें, लोकांच्या प्रतिनिधीचें आसता. अंतर्गत धोरण आनी परराश्ट्रीय धोरण हांच्यांतली मुखेल सुत्रां एकामेकांक पोशक आनी पूरक आसचीं पडटात. परराश्ट्रीय धोरण खास करून राश्ट्रीय धोरणांचीच फुडली वाटचाल करीत आसता.
राश्ट्राच्या हिताची पोसवण करप, राज्याच्या भूंयप्रदेशाचें, आस्पतीचें
