गांवांनी व्हड प्रमाणाचेर पाखे पोसतात. मागीर तांकां धरतात आनी किटकविज्ञानीक,संग्रहालयां,खजकी संग्राहक हांकां विकतात. चड करून तांचीं पाखां प्लास्टिकांत बसयतात आनी सोबेच्यो वस्तू करपाखातीर वापरतात. पाखे पोसपोची ही पद्दत ना जावपी पाख्यांचें संरक्षण करपाखतिरूय उपेगी पडूं येता.
-कों. वि. सं. मं.
पाखो -२ (वागोळें): शास्त्रीय नांव कोलंबा लिव्हिया. कोलंबीया पक्षीकुळांत पाख्यांचो आस्पाव जाता. भूमध्य दर्या भोंवतणचे देश, ग्रेट ब्रिटन, आफ्रिका, पॅलेस्टायन, तुर्कस्तान, भारत, श्रीलंका आनी ब्रह्मदेशांत पाखे मेळटात. रानटी पाखे खडपांच्या खांचींनी सांपडटात. थोडेभोव मनशाळिल्ले पाखे मोडक्या घरांनी, देवळां, बांयो, किल्ले ह्या सुवातांनी सांपडटात.
पाखो कावळ्यापरस ल्हान आसता. पुराय शरीराचो रंग निळसर आसून मानेच्या वयल्या भागांत पाचव्या रंगाचो चकचक दिशटी पडटा. ताच्या पांखांचेर दोन आनी शेंपडेच्या तोंकाकडेन एक अशे आडवे काळे पटे आसतात. नर आनी मादी दिसपाक सारकींच आसतात. पाख्यांची ल्हान व्हड भिरीं आसतात.
कावळ्या सारकोच पाखोय रानांतल्यान मनशाच्या आलाशिऱ्याक येवन रावला.पूण तो मनशाक त्रास मात दिना. गांवगिऱ्या वाठारांनी आनी शारांनीय पाखे दिशटी पडटात. पाखे पेरां, चिकू हीं फळां तशेंच सगळ्या तरांचें धान्य खातात. शेतांत वचून वा हेरकडल्यान ते धान्य खातात. ते बशिल्ले आसतना गुटूर-गूं,गुटूर-गूं असो आवाज काडटात. पाखो उडटना मोठो आवाज करता पूण तो आवाज 'अल्ट्रा सॉनीक' आशिल्ल्यान आयकूंक येना. नर आनी मादी सदांच एकामेकांच्या लागसार रावतात. खुबदां नर पाखो मान फुगोवन, शेंपडी पातळावन घूं घूं असो आवाज काडीत मादये भोंवतणीं नाचता. दोगांय तोंचींनीं एकामेकांची पांखां नितळ करतना दिसतात. पाखे आपलो घोंटेर खडपांनी वा दोंगुल्ल्यांच्या खांचींनी वा जे सुवातांचो वत,वारो,पावस हांचेपसून सुरक्षित उरूंक शकता अशा सुवातांचेर थोड्यो बड्यो,तिस्त्यो वा पाखां लावन खोल असो घोंटेर तयार करतात. गांवांतले पाखे वण्टीचीं कुरकुटां,घरांतल्या खांचींनी घोंटेर बांदतात. मादी दर खेपेक २ धवीं तांतयां घालता. तांतयां फुटून पिलां भायर पडपाक १५-१६ दीस लागतात.
-कों. वि. सं. मं.
पागी:एक जात. कारवार जिल्ह्यांत काळी न्हंयेचे देगेर ह्या लोकांची वसती आसता. ही जात अल्पसंख्य आसा. नुस्तें धरप म्हळ्यार कोंकणींत पागप ताचेवयल्यान तांचें नांव पागी वा पागे अशें पडलें. हे लोक मूळचे गोंयांतले आसून नुस्तें मारप होच तांचो पिळग्यान पिळगी चलत आयिल्लो धंदो. हालीं ते शेती करप, व्हडीं चलोवप हे सारकेय वेवसाय करतात. गोंयातलीं मल्लिकार्जून, गुरूपरदेशी आनी महामाया हीं तांचीं कुळदैवतां. कद्रा ह्या गांवांत तांचे महामाया देवीचें देवूळ आसा. दरवर्सा ते तिचे यात्रेक वतात. कांय प्रसंगां वेळार ते देवीक कोंबी, बोकडी हांचो बळी दितात. कर्नाटका ब्राह्मण ताचें पुरयतपण चलयतात.
-कों. वि. सं. मं.
पागे,राघो राम:गोंयचो शिंद्यांच्या लश्करांतलो एक सरदार. ताचें मूळ आडनांव राजाध्यक्ष. ताचें घराणें मूळ कुठ्ठाळचें, पूण धर्मांतराच्या काळांत ते आरोंदें गांवांत वचून रावले. ताचो बापूय राम शेणवी राजाध्यक्ष मराठ्यांचे सेवेंत आसून रागणा किल्ल्याचो किल्लेदार आशिल्लो. राघो राम व्हड जातकच साताऱ्याक वचून नीरो मंत्र्याक मेळ्ळो. ताणें ताका सादी नोकरी दिली. फुडें पेशवे पुण्यांत वतकच ताका पागेचो अधिकारी नेमलो. देखून ताचें आडनांव पागे जालें. फुडें रामचंद्र मल्हारचे सांगणेन शिंद्याच्या लश्करांत ताची नेमणूक जाली. नागोरच्या घेरावांत आनी दत्ताजी शिंद्याच्या वेळार कुंजपुराच्या झुजांत ताणें बरोच पराक्रम गाजयलो.
-कों. वि. सं. मं.
पाचगणी:महाराष्ट्र राज्याच्या सातारा जिल्ह्यांतलें थंड हवेचें थळ. वाई-महाबळेश्वर रस्त्याचेर वाईसावन अस्तंतेक १२ किमी. अंतराचेर सह्याद्रिच्या उदेंत-अस्तंत सोंड्येच्या वातविमुख देंवतेचेर हें शार वसलां. हांगाची भुयेंची रचणूक ज्वालामुखी प्रकारची आसून जमीन चडशी लोखणान भरशिल्ली तांबडी आसा. ह्या वाठाराची उंचाय १३३५ मी. हांगाचें चडांत चड तापमान ३१.१° सॅ. आनी उण्यांत उणें १६° सॅ. इतलें आसता. पावस सरासरी १८०.६ सेंमी. आसता. ह्या वाठारांत मदीं आशिल्ल्या सपाट दोंगराक लागून (टेबललॅंड) उदेंतेकडल्या वाऱ्यापसून ह्या वाठाराची राखण जाता. १८६२ सावन ब्रिटिशांनी हांगा आपली वसणूक केली आनी तेन्नाच्यान ह्या शाराची उदरगत जायत गेली. १९१० सावन शाराची वेवस्था नगरपालिका पळयता.
तरेकवार फूलझाडां, पाचवीचार सृशट, थंड आनी बरें हवामान हीं हांगासल्लीं खाशेलपणां. क्षयपिडीतां खातीर आशिल्लें 'बेल अॅर रूग्णालय' आनी हेर सात आरोग्यधामांची हांगा नामना आसा. हांगा वेगवेगळ्या प्रकारच्यो बागो आसून तातूंत विलायती आनी हेर वनस्पत, इंग्लीश
