| दर्शक सर्वनाम | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| एकवचन | भोववचन | ||||
| स्वताचें | पुरूशलिंग | este | स्त्रीलिंग | esta | |
| तुजेकडले | पुरूशलिंग | esse | स्त्रीलिंग | esse }+s | |
| पयसुल्ले | पुरूशलिंग | aquele | स्त्रीलिंग | aquela |
संबंदी सर्वनामque जो, जी; संबंद शबेदाउपरांत quem विशेशणवाचक पुरूशलिंग cujo, स्त्रीलिंग cuja भोववचन +s.
प्रस्नार्थक quemकोण, de quemकोणाचो, queकितें, qualखंयचो, qualsखंयचे.
विशेशण-विशेशणां सादारणपणान नामाउपरांक येतात. आनी ताच्या लिंग वचनाप्रमाण- o निमाणें आशिल्ल्या पुरूशलिंगी विशेशणाचें स्त्रीलिंगी रूप oबदला -a दवरून जाता. ãoनिमाणें आसल्यार स्तरीलिंगी ãयेता आनी- eन्माणें आसल्यार स्त्रीलिंगांत तेंच रूप उरता.
क्रियापद-पुर्तुगेज क्रियापदाचे तीन वर्ग जातात.
am-arमोग कर-प; Dev-erदेणें आसप; Part-irवचपाक वच-प. फुडले देखींत serअस, estarअस, terलागीं अस haverलागीं अस ह्या सहाय्यक क्रियापदांचीं वर्तमानकाळांचीं रूपां आनी उपरांत am-arमोग-कर ह्या धातूची वर्तमान, अपूर्णभूत, भूत आनी भविश्य ह्या काळांचीं रूपां दिल्लीं आसात.
आत्मवेधी क्रियापदां करमस्थानार me, te, se, nos, vos, se ह्या रुपांचो उपेग करतात. सगळ्या क्रियापदांचे काळ ter ह्या क्रियापदांचीं रुपां धातूसाधिता वांगडा वापरून जातात. भूतकाळवाचक धातूसाधित -ar निमाणें आसपी धातूक -ado आनी हेर धातूंक -ido हे प्रत्यय लावन जातात.
क्रियाविशेशण-कांय क्रियाविशेशणां सिध्द आसात जाल्यार हेर विशेशणांच्या स्त्रीलिंगी रुपांक -mente हो प्रत्यय लावन साधप जातात.
उभयान्वयी अव्यय-e'आनी'; mas'पूण'; on'वा'; porque'कारण'; se'जर'; quando'जेन्ना'; para que'म्हणून', 'हेखातीर' आदी.
उद्गारवाचक-ai'आरेरे!'; perdão'माफ करात!'; obrigado'उपकार'.
-कों. वि. सं. मं.
पुर्तुगेज साहित्य:(पुर्तुगेज साहित्याचो सगळ्यात पोरणो लेखी पुरावो ११९२त मेळटा. बाराव्या-तेराव्या शतमानांत चड करून भावकविता तशेंच धर्मीक आनी इतिहासीक गद्य साहित्याचो आस्पाव आशिल्लो. कांतीगश द आमिगु (मोग्यांचीं गितां), कांतीगश द आमोर (मोगांचीं गितां), कांतीगश द इश्कार्निउ इ मालदिझेर (उपरोधात्मक गितां) हे कांय गीतप्रकार आसून तांचेर प्रोव्हांसाल भाशेंतल्या भावकवितांचो प्रभाव दिश्टी पडटा. ही वेगवेगळ्या प्रकारांची भावकविता तीन संग्रहांनी संकलीत करून तांकां 'कांसिऑनैरूश' अशी सामान्य संज्ञा आसा. कांसिऑनैरूश द बिब्लिओतेक द आजूद हो तातूंतलो सगळ्यांत पोरणो गितांझेलो आसून हेर दोन झेल्यांचीं नांवां कांसिऑनैरूश द वातिकान आनी कांसिऑनैरूश द बिब्विऐतेक आसियॉनाल हीं हेर दोन नांवां आसात.
पुर्तुगेज भावकवींचे तीन प्रकार आशिल्ले.
१) प्रोव्हादोरिश (वयल्या वर्गांतले कवी). २) सेग्रेइश (सकयल्या कुळांत जल्मल्ले पुण अर्थजनाक लागून कविता करपी). ३) जोग्राइश (सामके सकयल्या कुळांतले चारण).
ह्याच काळांत पुर्तुगालचो राजा दिनीश आनी बार्सीलुशचो काउंट प्रिन्स पेद्रु (१२८५-१३५४) ह्या भावकवींनी पुर्तुगेज साहित्यांत मोलादीक भर घाली. दिनीशान १२९०त पुर्तुगालांत पयलें विद्यापीठ स्थापन करून स्पेनिश, लॅटीन आनी अरबी भाशांतल्या व्हड ग्रंथांचे पुर्तुगेज भाशेंत अणकार करपाक जायतो वावर केलो. जायत्या कवींक आलाशिरो दिलो, आनी आपणेंय बऱ्यांतलें बरें काव्यबरप केलें. पुर्तुगालाच्या सुरवातीच्या गद्यलेखनांत मठाचे नेम, संतांचीं चरित्रां, क्रॉनिकॉंइश वा इतिहासीक इतिवृत्तां, नोबिलिआरिउश (पुर्तुगालांतल्या सरदार घराण्यांचीं वंशवृत्तां) हांचो आस्पाव जाता. ह्याच काळांत शिलेदारी कादंबऱ्याकूच पुर्तुगालांत व्हड नामना मेळ्ळी. आमादिश द गोल ही सद्या स्पेनीश भाशेंत उपलब्ध आशिल्ली नामनेची कादंबरी मूळ स्पेनी भाशेंत बरयल्ली अशें म्हणटात. बार्सीलुसचो काउंट प्रिन्स पेद्रु हाची 'लिब्रु द लिन्याजेंश' (इंग्लीश-बूक ऑफ जिनिऑलॉजी) ह्या नांवान संकलीत केल्ली सरदार घराण्यांची बखर म्हत्वाची आसा.
चवदा शतमानांत पुर्तुगेज कवितेक कांय प्रामाणांत अवकळा आयिल्ली. पूण पंदराव्या शतमानांत तातूंत नवो जोम आशिल्लो. ह्या भावकवितांचेर स्पेनि आनी इटालि कवितांचो प्रभाव आशिल्लो. ह्या शतमानांत चडशो कविता गार्सिअ द रॅझेन्द (१४७०-१५३५) हाणें कांसिऑनैरूश झ्यॅराल (१५१६) ह्या नांवान संकलित केल्ल्यो आसात. हातूंत २८६ कवींच्यो १००० कविता संकलित केल्ल्यो आसात. ह्याच काळांत दॉं दुआर्त ह्या पयल्या जुआंवाच्या पुतान लेआल कॉंसेल्ल्येरू (सुमार १४३०) हो नातिक उद्बोधनात्मक ग्रंथ बरयलो. ह्या शतमानांतली इतिहास निर्मितीय म्हत्वाची आसा. फेर्नांद लोपिश (१३८०-१४६०) हो पुर्तुगालाचो एक व्हड इतिहासकार. ताणें पुर्तुगेज राजांचो इतिहास सुर्वेक
