स्थायीक जाल्ले.
शालेय शिक्षणा उपरांत १८७९ त हॅन्रीा डिट्रॉयटच्या एक यंत्र कारखान्यांत उमेदवारी करूंक लागलो. फुडें ताणें डिट्रॉयट ड्रायडॉक कंपनीत काम केलें. १८८९त हॅन्रीीचें क्लॅरा जेम्स ब्रिअँट हिचेकडेन लग्न जाले. १८९१ त डिट्रॉयटाक एडिसन इल्युमिनेटिंग कंपनींत अभियंतो म्हणून काम करूंक लागलो. १८९५त तो हे कंपनीचो मुखेल अभियंतो जालो आनी टॉमस आल्वा एडिसन हो नामनेचो संशोधक हॅन्री चो जिवाभावाचो इश्ट जालो. १८९७त हॅन्रीा ‘घोडोविरयत गाडी’ (Horseless Car) तयार केली. हॅन्रीअन शर्यतीच्यो गाडयोय तयार केल्यो. १९०३त ताणें ‘फोर्ड मोटर कंपनी’ स्थापन केली. कितल्याशाच गाडयांचे नमुने ताणें ‘S’ ह्या अक्षरा मेरेन तयार केले. सर्वसामान्य लोकांक परवडटली अशी मोटारगाडी निर्माण करून हॅन्रीे फोर्डान आपल्या स्पर्धक उत्पादकांक फाटीं उडयलें. मोटार गाडयांच्या उद्देगांत व्हड उत्पादन करून ताणें आंतरराष्ट्रीय नामना जोडली. १९०८-२८ ह्या वीस वर्सांच्या काळांत फोर्ड कंपनी १-५ कोटी मॉडेल टी गाडयांचें उत्पादन केले.
१९२२त फोर्डान ‘लिंकन मोटर कंपनी’ विकती घेतली. हे कंपनीचे व्यव्यस्थापन ताणें आपलो चलो एडझॅक हाचे कडेन सोंपयलें आनी कंपनींतल्यान उंचेल्या पांवड्याच्या आनी उंचेल्या मोलांच्या लिंकन मोटार गाडयेचें उत्पादन सुरू केले. १९२० उपरांत कारखाने युरोप, द. अमेरिकेंतल्या देशांनी तशेच जपानांत उकते जाले. १९३५त ब्रिटनाचे फोर्ड कंपनीन ‘पोप्युलर’ ही मोटार गाडी तयार केली. सर्वसामान्य लोकांक परवडटली अशा टी मोटारगाडयांची विक्रि १९२०-२५ ह्या काळांत उपाट जावन कंपनीची भरभराट जाली. १९२९च्या सुमाराक मॉडेल ए मोटारगाडयेन विक्रेचे बाबतींत हेर सगळ्या गाडयांक फाटल्यान उडयल्यो. हॅन्री चो चलो एडझॅल आनी एडझॅलाचो मेवणो कॅन्झलर हाणीं फोर्ड कंपनीच्या वेवस्थापनाची जापसालदारकी व्हडा कसबान हाताळ्ळी. १९३४-४२ ह्या कांळांत फोर्ड कंपनीची नामनाअ आनी प्रतिश्ठा बरीच वाडली. १९४५त एडझॅलचो चलो हॅन्री फोर्ड दुसरो हाचेर कंपनीच्या अध्यक्षपदाची जापसालदारकी सोपयली. हॅन्रीम फोर्डाक डियरबॉर्नाक मरण आयले.
हॅन्रीर फोर्ड हो जरी मुळांत संशोधक नासलो तरी मोटारगाडयांचे निर्मितींत क्रांतीकारक बदल घडोवन हाडपाचें कसब ताचेकडेन आशिल्ले. फोर्ड उद्देग हो एक भोवौद्देशी उद्देगसमूह आसून संवसारांतल्या चडशा देशांनी ताचे फाटे कार्य करीत आसा. ही कंपनी ट्रॅक्टराचे उत्पादन करता.
- कों. वि. सं. मं.
फोर्ड प्रतिश्ठान:
नामनेचो अमेरिकी उद्देगपती हॅन्री फोर्ड आनी ताचो चलो एडझॅल हाणीं १९३६त स्थापन केल्लें एक खाजगी प्रतिश्ठान. विज्ञानीक, शिक्षणीक कार्य तशेंच धर्मादाय वावर हो ह्या प्रतिश्ठानाचो हेत आशिल्लो. सुरवेक ताचें कार्यक्षेत्र मिशीगन राज्याइतलेंच शिमीत आशिल्लें. १९५०त ताचो आवाठ राष्ट्रीय आनी आंतरराष्ट्रीय पांवड्या इतलो वाडलो. फोर्ड प्रतिश्ठान हे संवसारीक शांतताय, लोकशायी शासन, अर्थीक कल्यान, शिक्षण आनी मनशाच्यो शास्त्रीय नदरेंतल्यान अभ्यास अशा पांच मुखेल कार्यक्षेत्रांचेर भर दिता.
फोर्ड प्रतिश्ठानाचे मुखेल कार्यालय न्यूयॉर्कांत आसून ताच्या विश्र्वस्त मंडळांत १८ वांगडी आसात. धोरणाविशींच्यो गजाली हेंच मंडळ थरयता. प्रतिश्ठानाचे अधिकारी अनुदान योग्य व्यक्ति आनी संस्था हांची शिफारस करता आनी तांका अनुदान मेळटा. आपल्या प्रकल्पाचो वावर पळोवपा खातीर प्रतिश्ठानान कांय खाशेल्यो संस्था आनी संघटनां निर्माण केल्यात. फोर्ड प्रतिश्ठान हें जगांतलें सगळ्यांत व्हड प्रतिश्ठान.
प्रतिश्ठानचे ६ कार्यविभाग आसून प्रशिक्षीत आनी वेवसायीक जाणकार तांचें काम पळयता.
१. आंतरराष्ट्रीय विभाग हो विकासनशील राष्ट्रांतल्या कुशळ मनीसबळाक तशेंच थंयच्या थळाव्या संस्थांक धान्याचें उत्पादन, कुटुंब येवजण, गांवगिरो विकास, अर्थीक संशोधन, विज्ञान आनी तंत्रविज्ञान हांच्यो समस्या सोडोवपाखातीर पालव दिता.
२. राष्ट्रीय घडामोडी विभाग उण्या-उत्पन्न गटाच्या लोकांक अर्थीक पालव दिता.
३. फोर्ड प्रतिश्ठानान शिक्षणाच्या उदरगतीचेर खूब भर दिला. सुमार ७५% रक्कम शिक्षणाचेर खर्च करता. ताचो शिक्षण आनी संशोधन विभाग हो समान संद, शिक्षणिक अर्थप्रबंध आनी वेवस्थापन, शिक्षण पद्दतींत सुदारणां ह्या गजालींनी लक्ष घालता, कार्नेजी कॉर्पोरेशनाच्या पालवान ह्या प्रतिश्ठानान ‘राष्ट्रीय गुणवत्ता शिश्यवृत्ती संघटना’ स्थापन केल्ली आसून दुड्रो विल्सन अधिछात्रवृत्ती कार्यावळीचो विस्तार केला.
४. मानव्यविद्या आनी कला ह्या विभागांत थळावी वेवसायीक रंगमाची, संगितीका (Opera), बेले आनी वाद्यवृंद हांचे उदरगतीचेर लक्ष केंद्रीत केलां. कलावंत आनी नवोदित तरणाट्यांक ह्या विभागावरवीं प्रशिक्षण दितात.
५. संदेशवहन विभागांत संदेशवहन धोरण, माध्यमांचो प्रभाव आनी खबरांपत्रांची विद्या हांचे उदरगतीचेर आपलें लक्ष केंद्रीत केलां.
६. साधनसंपत्त आनी पर्यावरण विभागांवरवीं पर्यावरण वेवस्थापन आनी साधन संपत्तीचें विश्र्लेशण तशेंच भौशीक धोरणांविशीं संशोधन चलता.
१९६० सावन प्रतिश्ठानान फुडल्या गजालींक मोठ्या प्रमाणांत अर्थीक पालव दिला. खापर्याच्यो शाळा आनी म्हाविद्यालयां, अल्पसंख्यांक आनी गरीब, स्वरमेळ वाद्यवृंद, नागरी समस्यांविशीं संशोधन, म्हाविद्यालयां आनी विद्यापिठां हांच्या वेवस्थापनांनी सुदारणां, पर्यावरण आनी वेवस्थापन तंत्राची उदरगत.
आंतरराष्ट्रीय थराचेर प्रतिश्ठानान आशिया, आफ्रिका, लॅटिन अमेरिका हातूंतल्या राष्ट्रांक व्हडा प्रमाणाचेर अर्थीक पालव दिला. हे खेरीज प्रतिश्ठानान वेगवेगळ्या मळांचेर संशोधन करपाखातीर कांय खाशेल्यो संस्थांय स्थापन केल्यात.
- कों. वि. सं. मं.
फौजदारी कायदो:
गुन्यांवांमदीं खंयच्या दुश्कृतिंचो आस्पाव जाता, गुन्यांवांचेर कारवाय करपाची तरतूद करपी आनी ख्य़ास्त वा हेर उपायांवरवी गुन्यावांचें परिमार्जन वा प्रतिबंध करपी कायदो म्हळ्यार फौजदारी कायदो.
फौजदारी विधीची आंखणी संवसारांतल्या तरेकवार राष्ट्रांनी योजनाबद्ध स्वरूपान केल्ली आसा अशें दिसून येना. फकत युरोप खंडान फ्रांसांतली नेपोलियनाची संहीता, जर्मन संहिता, १९३० वर्साची इटालियन संहिता, अशा कायद्याच्या एकत्रीकरणाच्या प्रयत्नाक लागून फौजदारी
