Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/292

This page has not been proofread.

सरकारान ‘समाजवादी ब्रह्मी मार्ग’ आपणायलो. उत्पादन वाडोवप, बेकारी निर्मुलन, रोजगार उपलब्धता अर्थीक घडेवन हाडपाखातीर शेतवड, उद्देग, विवरण, येरादारी, निर्यात वेपार हांचे राश्ट्रीयकरण केलें. रंगुनांत तिखें, वखद, लुगट, स्पिरीट आराकान- कागद, थायेटम्मो- शिमीट, रसायनीक सारें प्रकल्प, थमिन- साकर, ताग आनी हेर उत्पादनाची निर्मीत करपी कारखाने आसात. मध्य ब्रह्मदेशांत भातसडी, लाकूड चिरप, आनी उच्च प्रक्रिया करपी उद्देग चलतात. पेगू हो हांगाचो मुकेल उद्देगीक विभाग आसा. 1970 उपरांत अनप्रक्रिया वेवसाय नेटान चलता. चडशे कामगार ह्या वेवसायांत गुसपल्यात. परकीय कंपन्यांची बरेंच भांडवल हांगाच्या उद्देगधंध्यानी घालां.

1962त देशाभितरल्या वेपाराचें राश्ट्रियीकरण केल्ल्या कारणान 1965-66 त खाजगी वेपारांचे प्रमाण 15% उणें जालें. 1976त राज्य वेपार मंडळाकडेन सगळे वेपार सोंपयलें. ब्रह्मदेशाच्या अंतरराश्ट्रीय वेपाराचेर सरकारी यंत्रणेचीच देखरेख आसता. हांगाच्या सगळ्या बॅंकाचें आनी विम्यसंस्थांचे 23 फेब्रुवारी 1963 दिसा राश्ट्रीयकरण केलें. तांचें विलीनीकरण 23 फेब्रुवारी 1963त ‘पिपल्य बॅंक ऑफ द युनियन ऑफ बर्मा’ ची स्थापणूक जाली. ब्रह्मदेशाच्या अर्थीक विकासाक आदार करपाखातीर 1976 ‘बर्मा एड ग्रुपाची’ स्थापणूक जाली.

येरादारी आनी संचारणः यांगोन ते प्रोम हो पयलो लोहामार्ग 1877त बांदलो नी यांगोन ते सितांग देगण जोडपी लोहामार्ग 1886त बांदलो. यांगोन-मंडाले म्यिचीना हो एक मुखेल मार्ग आसा. हांगा खनीज तेल सांपडिल्ल्या वाठारांनी लोहामार्गाची वेवस्था आसा. 1948 त लोहामार्गाचे राश्ट्रियीकरण करुन राज्य येरादारी निगमाची स्थापणूक केली. इरावती आनी तिच्या उपन्हंयांतल्यान जावपी येरादीरी तांदूल वेपाराचे नदरेन म्हत्वाची आसा. देशाभितरली उदकांतली येरादारी मुखेलपणान काजगी आनी सहकारी संस्थांकडच्यान जाता. यांगोन हें व्हड आनी बरें अंतरराश्ट्रीय दर्ज्यांचें बंदर आसा. ब्रह्मी बंदर निगम ह्या बंदराची देखरेख करता. यांजोनाक आंतरराश्ट्रीय विनानतळ आसून देशाभितरले येरादारीखातीर 45 विमानतळ आसात. टपाल कार्यालय, दुरध्वनी, रेडीओ, दूरचित्रणवाणी हांची वेवस्था हांगा आसा. हांगा उजवाडाक येवपी खबरापत्रांमदीं बोटां,ताउंग, गर्डीयन, केमॉन , लोकेया फिथू नायझिन हांचो आस्पाव जाता. खबरांचेर आनी नेमाळ्यांचेर सरकाराचें नियंत्रण आसता.

लोक आनी समाजजीणः ब्रह्मदेशांतलो खूब आदलो समाज आनी संस्कृती हांचेविंशीं चडशीं म्हायती मेळना. पूण हांगा सांपडिल्ल्या पुराव्यावयल्यान सुरवेक हांगा ज्यू आनी मॉन जमातींतल्या लोकांचो राबितो आशिल्लो अशें कळटा. ताचेउपरांत तिबोटोबर्मन आनी मुखार दक्षिण चीनासावन शान- थाई जमातीचे लोक हांगा आयलें. कारेन, चीन, आनी काचीन हे लोक क्रिस्ता आदल्या काळासावन अठराव्या आसात. बंदर आसा. शेंकड्यामेरेन हांगा येत राविल्ल्याचे पुरावे मेळ्ळ्यात. उत्तर- दक्षिण दिकेन व्हांवपी न्हंयो, तांचीं देगणां आनी तांचेभोंवतणीं आशिल्लें व्हड व्हड दोंगर, हांकां लागून समाजीक आनी संस्कृतीक भरसण जावंक पावलिना. हाचो परीणाम म्हळ्यार ब्रह्मी समाजांत दर एके जमातींचे खाशेलेपण तिगून उरल्लें. भारत- ब्रह्मदेश शिमेलागसार मॉंगोलॉयड वंशातले कचीन आनी चीन जमातीचें लोक रावपाक लागलें. उदेंतेकडच्यान रानाच्या सड्याचेर थाई वंशांतले शान- जमातीचे लोक चड प्रमाणांत सांपडटात. शानाच्या सड्याचे दक्षिणेक कारेन लोकांची वसती आसा. ते थाई चीनी वंशांतले आसात. तातूंतले साबार लोक क्रिस्तांव धर्मांतले आसात. देशांतल्यो जमाती तिबेटो- ब्रह्मी, मॉन ख्मेर आनी थाई चीनी अशा तीन मुखेल भाशागटांनी विभागल्यात. चडशे लोक बौध्द धर्मातल्या थेरवाद पंथाचे अनुयायी आसात. हेर बौध्द प्रणालीचे अनुयायी देशांत सांपडटात. देशांत इस्लाम धर्माचे 4% आनी क्रिय्तांव धर्माचे 3% लोक आसात. हांगा बोध्ध मठ आनी पॅगोडे सगळ्याक दिश्टी पडटात. मंडाले हें बौध्द मठाचे एक केंद्र आसा. हांचे खेरीज देशांत हिंदू धर्माचेय लोक आसात. देशांतले सुमार 85% लोक गांवगिऱ्या वाठारांनी रावतात. हांगाच्या लोकांक ‘ब्रह्मी’ लोक वा ‘बर्मन’ अशें म्हणटा. कारेन 10% आनी शान 8% ह्यो हांगाच्यो मुकेल जमाती आसात. ब्रह्मी लोकांचो शीत हें मुखेल अन्न आसा. मांस आनी नुस्तें ते खातात. च्या हें तांचे आवडीचें पेय. ब्रह्मी दादल्या- बायलांचो भेस सादारणपणान सारकोच आसता. कमराक घागरो वा लुंगी नी आंगार पोलको वा शर्ट आसता. बायलांक समाजांत दादल्याइतलेंच म्हत्व आसा. तांकां घरादाराचो नी भाटांबेसांचो वारसो हक्क आसा. लग्नाउपरांत तीं आपलीं नांवां बदलिनात. ब्रह्मी लोकांची घरां कोंड्यांचीं आसून ती जमनीसावन आधुनीक पद्दतीचीं घरां दिश्टी पडटात.

देशांतली परंपरीक रितीन चलत आयिल्ली शिक्षणाची पद्दत (पागोडा शाळा) यजूय चलत आसा. धर्मीक शिक्षणाच्यो पॅगोडा शाळा सोडून देशांतले हेर सगलें शिक्षण पददतीचेर 1966 सावन शासन नियंत्रण दवरता. देशांत शिक्षणाची उदरगत जवंची आनी हांगाच्या विद्यार्थ्यांक बरें शिक्षण मेळचें म्हणून सरकारान 1965 ते 1970 ह्या काळांत शिक्षणाची पांचवर्सुकी येवजण आंखिल्ली. शिक्षणाचें माध्यम ब्रह्मी भाशा आसून इंग्लीश ही दुय्यम भाशा म्हूणून सगल्या माध्यमिक शाळांनी सक्तीची केल्या. हांगा अभियंत्रीकी, शिक्षणशास्त्र, वैजकी, कृषी, अर्थ आनी वेपार, पशुवैजकी आनी हेर उच्च शिक्षणाची वेवस्था आसा.

म्हत्वाचीं थळाः ब्रह्मदेश हो पॅगोड्यांचो देश. देशांत शारां उणीं आनी ल्हान आसात. यांगोन हें राजधानीचें शार. तशेंच हांगाचें मुखेल बंदरुय आसा. हांगाच् ‘श्र्वे डागोन’ पॅगोडा हाका संवसारीक नामना मेळ्ळ्या. बौध्द धर्मीयांचे आनी पर्यटकांचे तें म्हत्वाचें आकर्शण आसा.