Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/53

This page has not been proofread.

हांचेवरवीं बच्चन हाणें रसिकांक मुग्ध केले. ताणें हिंदी काव्याची गोडी वाडयली. संस्कृत शब्दप्रयोग आनी प्रतीकां – प्रतिमा हांणी नटिल्ले शैलीचो त्याग करून वेव्हारीक भाशेवरवीं काव्याची रचणूक करपाचें मोलादीक इतिहासीक काम ताणें केलें. उर्दू उतरांचो जाय थंय योग्य वापर ताणें आपल्या काव्यांत केलो.

1966 वर्सा ताच्या ‘चौंसठ रुसी कविताएँ’ ह्या झेल्याक सोविएत लँड नेहरू पुरस्कार, 1968 वर्सा ,दो चट्टाने’ काव्याक साहित्य अकादेमी पुरस्कार, हिंदू साहित्य संमेलनाकडल्यान 1968 वर्सा ‘साहित्य वाचस्पति’ ही भोवमानाची उपाधी, 1970 वर्सा अँफ्रो – आशियायी लेखक परिशदेकडल्यान ‘लोटस पुरस्कार’, ‘स्वरस्वती पुरस्कार (1992) हे पुरस्कार आनी भोवमान, बच्चन हाका फावो जाले.

ताणें इंग्लंड, बोल्जियम, रशिया, मोंगोलिया, उदेंत जर्मनी, झेकोस्लोवाकिया ह्या देशांनी भोवडी केल्या. – डॉ. बी. डी. मिश्र.

बच्चु, राजाराम लाला : (जल्म : 27 डिसेंबर 1922, वैगांव, मालगांव, नासिक,महाराष्ट्र).

सुटकेझुजारी. इंडियन नॅशनल काँग्रेस समितीचो तो वांगडी आशिल्लो. 1942 वर्सा जाल्ल्या ‘भारत छोडो’ आंदोलनांत ताणें वांटो घेतिल्लो. 1948 त तो ‘सोशलिस्ट पार्टी’ चो वांगडी जालो. बांदासावन गोंयची शीम हुंपपाक मोरजे (पेडणें) 15 ऑगस्ट 1955 दिसा जाल्ल्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतिल्लो. तेखातीर पुलीसांनी ताका धरून बंदखणींत घालो. रोखडीच 19 ऑगस्ट दिसा ताची सुटका जाली. 1967 – 1972 ह्या काळांत तो नासिक जिल्हा परिशदेचो वांगडी आशिल्लो. 30 जानेवारी 1988 ह्या दिसा महाराष्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन भोवमान केलो. –कों. वि. सं. मं.

बजाज घराणें : भारतांतल्या एका व्हड उद्देगसमुहाचें प्रवर्तक घराणें आंतरराशट्रीय मळार विदेशी कंपन्यांवांगडा तंत्रीक आनी वेवस्थापकीय आदारान मेळिल्ले जे कांय उद्देग आसात तातूंत बजाज उद्देग समुहाचो वयलो नंबर लागता.

1926 त जमनालाल बजाजान बच्छ राज फॅक्टरीस लि. मुंबय हो पयलो निगम सुरू करूक बजाज उद्देग समुहाक मुळावण घालें आनी तांचें कार्य फुडें व्हेलें. ताच्या कमळनयन आनि रामकृष्ण ह्या दोन पुतांनी जायते तरेचे उद्देग सुरू करून बजाज उद्देगसमुहांत मोलादीक भर घाली.

जमनालाल बजाज : (जल्म 4 नोव्हेंबर 1889, कार्साकाबास, जयपूर मरण 11 फेब्रुवारी 1942). हो ह्या उद्देग समुहाचो संस्थापक. पिरायेच्या चवथ्या वर्सा ताका सेठ बच्छराज बजाज हाका पोसको दिलो. ताणें मुळावें शिक्षण वर्ध्याक घेतलें. तशेंच इंग्लीश, हिंदी, गुजराती ह्यो भासोय शिकून घेतल्यो. 1902 वर्सा ताचें जावरा हांगाच्या सेठ गिरधारीलाल जाजोदिया हाचे जानकीदेवी हे चलये कडेन लग्न जालें. ताका कमलनयन आनी रामकृष्ण हे दोन चले जाले. तरणेपणांत ताका गांधी, टिळक, पंडीत मदनमोहन मालवीय, रविंद्रनाथ टागोर आदी व्हड फुडाऱ्यांचो सहवास मेळ्ळे. 1908 त तो मानसेवी दंडाधिकारी जालो. फुडें 1918 त ताका ‘रायबहादूर’ हो किताब मेळ्ळो. गांधीजी ताका आपलो ‘मानसपूत’ मानतालो. 1920 त तो अखिल भारतीय राश्ट्रीय काँग्रेसीच्या अधिवेशनाचो येवकार अध्यक्ष आशिल्लो. ह्याच वर्सा ताणें असहकार चळवळींत वांटो घेवन आचार्य विनोबा भावेच्या फुडारपणाखाला वर्ध्याक सत्यग्रह आश्रमाची स्थापना केली आनी काँग्रेसीच्या थारावाप्रमाण आपल्याक मेळ्ळिल्लो ‘रायबाहादूर’ हे पदवेचो त्याग केलो. उपरांतच्या काळांत ताणें भारताचे सुटकेखातीर जायतो वावर केलो. जाचेखातीर ताला जायते फावट बदखणीची ख्यास्त भोगची पडली. जायत्या संस्थांचो तो अध्यक्ष आनी सचिव आशिल्लो. ताणें जायत्यो संस्था स्थापन करून अस्पृश्यताय निवारण, गोवर्धन, शिक्षण संस्था हांकां भरपूर प्रमाणांत अर्थीक आदार दिलो. स्वताचे मालकेचें लक्ष्मीनारायणाचें देवूळ ताणें हरिजनां खातीर उकतें केलें (1928). वर्धा लागसरल्या ‘सेगाव’ ह्या खेडेगांवाची आपली जमीन गांधीजीक दिवन थंय ‘सेवाग्रम आश्रम’ (1938) स्थापपाक आदार दिलो. वर्ध्याक ताणें ‘गोसेवासंघाचीं’ स्थापना केली (1941). बायलांक समान हक्क मेळोवन दिवपाक स्त्रीशिक्षणांचें म्हत्व वळखून ताणें वर्ध्याक मारवाडी शिक्षण मंडळाची स्थापना केली. तेचपरी ताणें गांधीजीच्या मुलोद्योग शिक्षणाचेर भर दिलो.

हाचेभयर ताचें सगळ्यांत म्हत्वाचें काम म्हळ्यार ताणें 1926 वर्सा घाल्ली बजाज उद्देग समुहाची बुन्याद. ह्या उद्देग समुहावरवीं ताणें 1931 वर्सा पयलो साकर कारखानो सुरू करून भरपूर आस्पत मेळयली आनी हे आस्पतीचो उपेग जायत्या भौशीक कामांखातीत केलो. देखीक – मुंबय विद्यापिठाक ताणें 10 लाख रुपयांची देणगी दिवन ‘जमनालाल