ILA napangayo patunggon ko'ng lantoy Dugay nang’ guba subong man naghipos: Apang wa’y buni sa akon pagkuskos Bisan isbing nakon wala na gatuytoy! Gamitlang malas-ay kag gapanganduhoy Kon sia’ng ahaton’ sining’ panumdoman; Kon sia’ng nagakadlaw, gabutig gid lamang Subong pagbutig sa iya nga pagbakho Kay pag-isahanon ko nga masubo Kalag di gabatyag kag wa’y kalipayan.
Nag-agi’ng inadlaw kag amo’ng matuod. . . Apang ang inadlaw sing dayon naglabay, Nga ako gintawag nilang’ mamalaybay Sang nagpalaabong kag mga kasuod. Apang halos nian tanan nagkalamgod Sadtong’ panahon mga handumanan, Subong pagpabilin sa isang’ kasadyahan Sang katingalahang’ mga hulunihon Sang palamatin-an sila pinangdihon Gikan sa kagahod sang mga inambahan.
- __________
(1) Isa ini sang mga binalaybay ni Rizal nga napun-an sing labi nga balatyagon, nga sinulat sa Madrid sang tuig 1882, kag nabantala, sing nahauna, sa LA SOLIDARIDAD, Isip 4, Barcelona, sang ika-31 sa marso sang 1889. Ginbantala man sa LA INDEPENDENCIA, sa pasahi nga gwa, sang ika-25 sa Sept, sang 1898; sa REPUBLICA FILIPINA sang ika-30 sa Disyembre sang 1898 kag sa iban pa nga mga pamantalaan sa Filipinas; sa NUESTRO TIEMPO, sa Madrid, sang Enero 1905 kag sa HOMENAJE A RIZAL kag sa iban pa. Linagdaan ini ni Rizal sang iya lipod-ngalan nga LAONGLAAN.
Si Gg. Mariano Ponce nagsiling nga sia may huwad sini sa agi gid ni Dr. Rizal, diin nagbutang sia sing pila ka panadlong nga nagpaayo sang pila ka dalan.
Wala masayri kon nano ang nahanabo sa sini nga huwad nga may mga panadlong si Rizal.
Ang Bibliyotekang’ Pungsudnon amo ang nagatipig sang tunay nga huwad sini nga sinulatan.
Ini nga binalaybay naggwa man sa masunod nga mga pinabalhag:
- 1. Retana, W. E.: “Vida y escritos,” pp. 86-87.
- 2. Veyra, J. C. de: “Poesias de Rizal,” pp. 50-51.
- 3. Orosa, Sixto Y.: “Jose Rizal, el heroe nacional filipino,” pp. 62-63.
- 4. “Philippines Herald," ika-30 sa Dis. 1928 kag sang ika-29 sa Hunyo
sang 1929.
- 5. Lauback, Frank: “Rizal, man and martyr,” pp. 66-68.
