- agud mabuylog sa iya paglupad
- sa paghalok sa madamo kong’ ginahangad,
- minamahal kag nahagugmaan.
- Apang, pagdangat ninyo, mga bulak,
- ayhan matipigan ninyo’ng inyo mga duag;
- apang nahilayo sa inyo tinuboang’ duta
- diin inyong’ kabuhi inyo inutang,
- ang inyo mga kahamot mapulak;
- kay kaamyon kalag, nga di sa langit nagabiya,
- nga iyang kasanag iya nakita
- sang iya pagkabun-ag kag dili malimutan.
- Heidelberg, Abril 22, 1886.
- MATAM-IS ang tion sa aton nga duta
- Hamili ang tanan sa adlaw nadanyag,
- Ang dupoydupoy sing kabuhi buta
- Gugma kag kamatayon — dugos, maanyag!
- SA kay nanay bibig halok gagataw
- Kon ang anak sa dughan ya bumogtaw,
- Mga butkon sa liog manalawdaw
- Ang mata kon tumulok nagakadlaw.
- __________
(1)Ini nga binalaybay yara nalakip sa isa ka bahin nga ginatig-ulohan “Ang Pagpangisda,” sang Noli Me Tangere. Bisan nga ang nobela wala inagsugod sa paglapnag kundi sang Marso sang 1887, ang mga mamaragtas nagbutang sini sa 1886 kay ang halad napetsahan sini nga tuig. Talupangdan ini nga mga dinalan ni Rizal: aton duta, kamatayon matam-is sa aton duta, nga sinulat napulo ka tuig sang wala pa sia pagluthanga sa Bagumbayan. Ginbatyag bala niya nga daan ukon sa pagtuo nga ang mataas nga katungdanan nga iya ginhatag sa iya kaugalingon magadala sa iya sa madali nga kamatayon?
Ang bahin XXIII sang “Noli Me Tangere” nga sinulat sang kamot ni Dr. Rizal nagadala sang tunay nga huwad sini nga ambahanon. Ang isa ka lubad sa tinagalog makita sa isa ka tangkas nga ginatig-ulohan “Ang buhay ni Dr. Jose Rizal” ni Dn. Honorio Lopez.
Mga huwad makita sa:
- 1. “Vida y Escritos” ni Wenceslao E. Retana, p. 114.
- 2. “Poesias de Rizal” ni J. C. de Vcyra, p. 55.
- 3. "Philippine Literature,” Libro I, pp. 440-442.
- 4. Orosa, Sixto ¥.: “Jose Rizal, el heroe nacional filipino.”
- 5. Bassig kag iban pa: “Selected readings from Rizal’s prose and
poetry,” p. 73.
- 6. Laubach, Frank C.: “Rizal, Man and Martyr,” pp. 59-60.
- 7. “Philippines Free Press,” 13 Dis. 1952, p. 29.
