Durohá ka bungsod ang along makità didto nga walâ dugola pagbutáng, ug kadtong durohá pulós kaugalingon ni Kapitán Tiyagò. Sukád sa halayô, nakità pipilá ka buók mga tabong
namatog sa tumóy sa mga usok nga kawayan, daw nanagpaminaw sa tubig, samtang pipilá usab ka mga langgam maputíg balhibo, kanáng ginatawag “kanaway” sa mga tagalog, nanaglupad-lupad, isapigad sa tubig ang ilang mga pakô ug nanagsamot ug tiyabaw.
Si María Clara mitan-aw sa mga tabong nga, sa pagduol na sa mga bangkà, nanglupad padulong sa silingang bukid.
—¿Kanáng mga langgama anaa ba managsalag nianang bukid?—nangutana si María Clara sa tawo nga nagdalá sa mga bangkà, dagway arón lamang ang batan-on mosulti, dilì kay arón gayúd siyá masayud sa iyang gipangutana.
—Tingali kahâ, senyora—mitubág;—apán hangtud karón walâ pa gayúd ing nakakitâ sa ilang salag.
—¿Walâ ba diáy salag kanáng mga langgama?
—Gituhoan ko nga dagway aduna, kay, kon walâ pa, makaluluoy unta silá kaayo.
Si María Clara walâ makamatngon sa masulub-ong tingog sa batan-on sa pagsulti ning mga pulonga.
—¿Nan?
—Ginaingón, senyora, nga ang mga salag nianang mga langgama dilì hikit-án ug ang tawo nga makahupót usá nianang mga salaga dili usáb hikit-an sama sa tagolilong; ug, sahì da sa kalág sa tawo nga makità lamang sa salamín sa iyang mga matá, kanáng mga salaga adto da usab mananaw sa salamín sa tubig.
Si María Clara mihinuktok.
Dinhi, ang mga bangkà nga ilang gisakyan nangabút sa dapít nga gitarokan sa bungsod: ang mga sakayan gihigót sa usá ka usok sa tigulang bangkero.
—¡Hulát unà!—matud ni iya Isabel sa anák sa tigulang nga mihanâ na pagtungtong sa bungsod ug nagadalá sa sapyaw;—kinahanglan andamon unang daan ang lutoanan sa “sinigang” arón ang mga isda gikan sa tubig modayon sa kulon.
—¡Maayong tawo gayud kiní si iya Isabel!—matud ni Albino;—dilì buút nga ang isda hidlawon sa tubig bisan kadiyót.
