Page:Noli-Me-Tangere-Cebuano-Visayano-ni-Jose-Rizal-1962-N719c.pdf/265

This page has been proofread.



mga kalan-on sa mga sundalo sa among makagagahum uyamut nga kapunongan, nga sukad sa langit ginamandoan sa bulahan uyamut nga P. San Francisco, diin nakabaton ako ug dungog sa pagkasakop ug paghupot sa katungdanan nga kabo kun sarhinto, sa dakung mga kaluoy ni Bathala.”

Ang walay hibangkaagang mga Indio nga gihisgotan sa tinugyanan sa mantalaan walay laing hisabtan sa wali ni pari Damaso kon dili ang mga pulong da nga guardia civil, tulisan, San Diego ug San Francico; nakamatngon sila nga ang nawong sa Alferez mikisdum, ingon man sa maisug nga panlihok sa pari nga nagawali, ug dinhi gisabut lamang nila nga ang Alferez gikasab-an sa pari tungud kay dili man manakop sa mga tulisan; nga si San Diego ug si San Francisco mao day mangako niining mga bulohatona kay dili man magatagad ang Alferez, kamatuoran niini mao ang usa ka kuwadro nga anaa sa kombento sa Manila diin makitii nga si San Francisco nakapugong pagdunggb sa mga Insik dinhi sa Pilipinas sa unang mga tuig sa paganhi sa mga Katsil^, walay laing gigamit kon dili ang iya dang bakus. Buslk nangalipay ang mga makidiyos, nagpasalamat sila kang Bathala tungud niining iyang panabang, hugot ang pagtuo nga kon mawala na ang mga tulisan puhuon usab ni San Francis­co ang mga sibil Tungud niini nasibut sila uyamut sa pagpatalinghog kang pari Damaso nga mipadayon pagsulti:

“Excelentisimo senor: Ang mga dagkung butang mga dagku gayud gihapon bisan sa tupad sa gagmayng mga butang, ug ang mga gagmay usab mga gagmay gihapon bisan sa tupad sa mga dagku. Kini mao ang giingon sa Hitoria, apan sanglit ang Hitoria makatunong man lamang makausa ug masayop sa makagatus, kay buhat man sa tawo ug ang tawo masalaypon manerrare es hominum, matud pa ni Ciceron, ang dunay baba ma­sayop gayud. matud pa namong mga Katsil mao nga aduna pa diay halaglum mga kamatuoran nga wala iasoy sa Hitoria. Kining mga kamatuorana, Excelentisimo senor, giasoy sa Epiritu nga diyosnon sa iyang walay sukod nga kinaadman nga wala gayud matukib sa salabutan sa tawo sukad sa panahon ni Seneca ug ni

Aristoteles kanang mga paring makinaadmanon sa kakaraanan, hangtud ning mga adlawa karon nga misanay ug tinuod ang mga makasasal ug kining mga kamatuorana mao nga dili ang mga

— 258 —