Page:Noli-Me-Tangere-Cebuano-Visayano-ni-Jose-Rizal-1962-N719c.pdf/396

This page has been proofread.

niining sapiang ibayad sa mga sugarol aron sila makapatuyang, ang kagamhanan makapatindog nga naanindot nga tulonghaan makahimog mga taytayan ug mga dalan, makagahin ug mga ganti aron pagsibut sa pang-uma ug sa patigayon . . Mabuhi ang ka hilayan nga mohatag mga maayong bunga! — Niining unang luwang ania ang mga magbabaligya sa mga tilad, tinustos, mga ginhawa ug uban pang mga makaon, ubp; adto didto managpunsisok ang mga bata nga manguban sa ilang mga amahan kun uyoan nga maoy motudlo kanila sa daghang mga tinagoan sa kinabuhi.

Kining luwanga nahisumpay sa lain nga labaw ug diyutay sa gidak-on, usa ka daw hulatanan diin managtapok ang kadaghanan unit himoa ang mga soltada. Didto atua ang kadaghanan sa mga manok nga gilagdok sa yuta sa usa ka lagdok nga binuhat sa bukog kun bahi; atua didto ang mga tahur, ang mga mahigugmaon sa bulang, ang batid nga mananaii; adto didto himoa ang panagsabut, adto magpuga sa utok, adto manghulam, manghimaraut, manumpa, motalidhay; kadto maghapoyhapoy sa iyang manok; kini magahiling ug magaisip sa mga himbis sa tiil; adto didto isugilon ang kalaki sa mga manok nga managpakabuno na; didto makita ninyo ang daghang mga sugarol nga mayugtanon ug mga panagway, nagabitbit kinuptan sa tiil usa ka manok nga patay ug wala nay balhibo: ang manok nga gipangga pag-ayo sulod sa pila ka bulan, ginaugay-ugay, ginabantayan sa adlaw ug sa gabii ug natingban sa mga paglaum nga labing makalilipay, karbn patay na ug ibaligya na lamang ug kahati aron gisalon, saktag dulaw ug ipanihapon niadtong gabhiona: ic tranit gloria mundi!1 Ang sugarol nga napilde mopauli sa iyang balay diin gihulat siya sa iyang asawa nga wala intawon mahimutang ug sa mga anak nga nanaglago, wala nay kuwarta ug wala nay manok. Niadtong matahum damgo, niadtong mga pagamoma sulod sa pila ka bulan sukad sa pagsilang hangtud sa pagsalop sa Adlaw, niadtong mga kabudlay ug kahago, kahati da gayud ang natunhay, ang mga agiw nga nanghibilin niadtong labihang aso. — Niining dapit nga hulatanan anhi makiglantugi ang labing hungog; ang labing danghag mosusi paghinay, motimbang, mosud-ong, mohikyad sa mga pakb ug mohikap sa mga paa sa mga manok. Ang uban managsul-ob mga maayo kaayongsaput, sinunod ug linibutan sa mga kadapig sa ilang mga manok;

-389-