gos kanila pagbulag sa katilingban ug makapilit pagpatay kun pagpakamatay. Ang panghulga sa mga sibil makapugong ka nila pagbasul sa ilang mga sala, ug, sanglit ang usa ka tuli- san labing maayong makig-away ug manalipod dito sa bukid kay sa usa ka sundalo nga iya lamang bugalbugalan, ang mahitabo mao nga kita dili makahimo pagsumpo sa kadaut nga atong gi- mugna. Hinumdumi ang nahimo sa kabuot nga gipakita ni Kapitan Heneral De la Torre usa ka higayon niana: ang pasay- lo nga iyang gihatag nianang mga alaut nakapatuo ng diha nianang kabukiran adunay mga kasingkasing nga andam sa mga maayong pagbati ug nagahulat lamang sa pasaylo. Ang pang- hulga magapulos lamang kon ang lungsod ulipon, kon ang ka- bukiran walay mga langob, kon ang kagamhanan magabu- tang ug bantay nga magpasalikub luyo sa tagsatagsa ka puno- an sa kahoy ug kon ang sulod sa lawas sa ulipon pulos lamang koto-koto ug mga tinai; apan kon ang tawo nga nawad-an sa paglaum ug makigbugno aron paglaban sa iyang kinabuhi ma- kaila nga kusganon ang iyang mga bukton, nga nagagimok ang iyang kasingkasing ug nagabukal sa kasuko ang dugo sa iyang kaugatan, ¿makahimo ba pagpalong ang panghulga sa sunog nga kanunay iyang ginasugnoran?
—Nalibog ang akong ulo, Elias, sa pagkadungog ko sa imong mga pulong; kon ako wala pay kaugalingong hunahuna, tuhoan ko unta nga ikaw may katarungan. Apan ayaw hika lirnti ang usa ka butang, —ayaw lamang kahimangod niini, kay ikaw gipinig ko man ug giisip nga lahi sa uban; —tan-awa kin- sang mga tawhana kanang nangayo sa kausaban sa atong ka- himtang karon. jHapit ang tanan pulos mga tawo nga naka- lapas kun nanaghunahuna paglapas sa balaod!
—Mga malapason kun nanaghunahuna paglapas sa balaod! Apan, unsa man ang ilang naingnan? Tungud kay gitugaw ang ilang kalinaw, gilaknit ang ilang kalipay> gipanamastama- san ang labing mga malumong pagbati sa ilang kasingkasing, ug sa pagpangayo na nila nga labanan unta sa mga Hukmanan, nakita nila nga ang panabang ilang gipangayo anha da gayud nila igakita sa ilang kaugalingon. Apan nasayop ikaw, ginoo, kon nagatuo nga mao day nangayog hinabang ang mga malapa- son sa balaod; suroya ang kalungsoran ug kabalayan; paminawa ang mga panghupaw sa kabanayan ug makita nimo nga ang
— 416 —
