prayle kita nahulog sa mga kamut sa mga encomendero: Apan di- li; ilhon ko nga ush ka bug-os nga pagtuo ug matuod nga pag- higugma sa Katawhan maoy mitultol sa unang mga misyonero nga nanunggo dinhi sa atong kabaybayonan; ilhon ko ang atong utang-kabubut-on alang niadtong mga kasingkasing ha- mili; nasayud ako nga niadtong panahona midagsang sa Es- panya ang nagkalainlaing mga bayani sa tinuhoan, ingon man usab sa politika, sa pamunoan ug sa gubat. Apan tungud kay ang mga katigulangan lonlon mapuanguron, pasagdan ta na ba lamang diay ang mga kalapasan nga himuon sa ilang mga ka- liwat nga malaksot na? Tungud kay kita ilang gihatagan usa ka dakung kaayohan, makasala ba diay kita kon atong santaon ang kadaut nga buut nila himuon kanato? Ang lungsod wala mangayo nga kuhaon ang mga Ordenes religiosas, mao day iyang gipangayo mga kausaban nga mahiangay sa mga bag-ong kahigayonan ug sa mga bag-ong kinahanglan.
. . . Nahagugma ako sa atong yutang-natawhan sama sa imong paghigugma kaniya, Elias; nakasabiit ako ug diyutay sa iyang gipaninguha, gipamati ko pag-ayo ang tanan mong gisulti. apan bisan pa nianang tanan, higala ko, gituhoan ko nga dagway nalubog ug diyutay ang atong pagtan-aw mining mga butang atong gihisgotan gumikan sa mainitong mga pagbati sa atong kasingkasing: nakita kb nga dinhi sa ato labi kitang wala mag- kinahanglan nianang mga kausaban kay didto sa laing mga dapit.
Makatuo ba kaha ikaw niana, ginoo? —nangutana si Elias sa dakung kaluya sa buot dungan ang pagbukhad sa iyang mga kamut; —wala ba ikaw makakita sa pagkakinahanglanon nia- nang mga kausaban, ikaw nga nakatagamtam sa kapaitan sa mga kadaut nga midangat sa imong banay? . . .
—Ah, hikalimtan ko ang akong kaugalingon ug hikalimtan ko ang mga kadaut nga modangat kanako sa atubangan sa kali- naw sa Pilipinas, sa atubangan sa mga dagkung butang sa Es- panya! —mipakgang pagkalit si Ibarra. —Aron ang Pilipinas dili mahibulag sa Espanya, kinahanglan magpad ayon ang ka- himtang karon sa mga prayle, ug sa pakighiusa nato sa Espanya anaa ang kaayohan sa atong lungsod.
Si Ibarra nakatapus na pagsulti, apan si Elias namati giha-
— 420 —
