numpa: anaa ang mga kalabaw nga iyang gibantayan, nanguyog
kana sila kaniya ug makahimo usab pagsulti.
—Labi pa ba diay ikaw nga mahibalo kay sa celador ug sa mga Hermann, paracmason, irihis?— gitabangan ug sukmat ang bata ug unya giisip nang dautan.
Ang kura misaka sa pulpito ug mibalik pagwali mahatungud sa Purgatoryo, busa ang mga salapi nanglugwa na usab sa mga tipiganan aron ipamisa.
Apan biyaan ta ang mga kalag nga sinakit ug pamation ta ang mga sulti-sulti ni Don Filipo ug ni pildsopo Tasyo nga nagmasakiton didto sa diyutay niyang balay nga nag-usara. Taudtaud na nga ang pilosopo, kun ang buang, wala na makabangon tungud sa kaluya sa iyang lawas, kaluya nga nagadugang sa adlaw-adlaw.
—Sa pagkatinuod, ambut lamang kon pahalipayan ko ba ikaw tungud kay gidawat ang imong pagluwat sa katungdanan; kaniadto, niadtong higayon nga sa dakung kalampingas gisalikway sa gobernadorcillo ang giuyonan sa kadaghanan, may katarungan ikaw sa pagluwat; apan karon nga nakig-away ikaw sa Guardia Civil, dili angay. Sa panahon sa gubat kinahanglan walay maglihok sa iyang dapit.
—Oo, apan kana dili matuman kon ang heneral mapalit sa kaaway— mitubag si Don Filipo.— Sayud ka na nga sa pagkaugma sa buntag gipamuhian sa gobernadorcillo ang mga sundalo nga akong hidakpan, ug midumili gayud siya pagtaral kanila sa atubangan sa mga punoan. Kon dili mouyon ang akong labawng punoan, wala gayud ako ing takus mahimo.
—Wala lagi kon ikaw mag-usara lamang, apan daku kaayo kon duyogan ka sa uban. Gipahamuslan mo unta kadto kining higayona aron paghatag maayong sulundon sa ubang mga lungsod. Ibabaw sa kataw-anang kagahum sa gobernadorcillo anaa ang katungod sa lungsod; mao unta kadto ang sinugdan sa usa ka maayong buhat nga sulundon, ug giusikan mo lamang.
—Apan, unsa man untay takus kong mahimo batok sa usa ka tawo nga maoy nagdala sa tingog sa mga burong ug matuhotuhooh? Tan-awa lamang kana si ginoo Ibarra: napahauyon sa mga butang gituhoan sa kadaghanan. Naghunahuna ka ba nga siya mituo sa exccmunion?
