kamatuoran una matuo niana!— matud ni Don Crisostomo nga nagpangurog. Gikan sa dughan gihulbot sa dalaga ang duha ka papcl. —Duha kini ka sulat sa akong inahan, duha ka sulat nga iyang gihimo taliwala sa kangutngot sa iyang konsiyensiya di ha nga ako iya pang gidaladala sa iyang tiyan! Dawata ug basaha kon dili ba makita mo diha nga ako iyang gipanghimaraut ug gipaninguha niya ang akong kamatayon... ang akong kamatayon nga wala gayud niya makab-ut bisan siya gipainum ug mga tambal sa akong amahan! Kining mga sulata hikalimtan niya sa balay nga kanhi iyang gipuy-an, hingkaplagan ug gitipigan sa lalaki, ug wala unta kana ihatag kanako kon wala pa ako mosugot nga iilis sa imong sulat... aron gayud, matud niya, makasalig siya nga ako dili gayud magaminyo kanimo kon dili mouyon ang akong amahan. Sukad kanang mga sulat akong gidaladala sa akong dughan, gibati ak6 dakung kabugnaw sa kasingkasing. Giula ko ikaw, giula ko ang akong gugma... unsay dili ko takus mahimo tungud sa akong inahan nga patay na ug sa akong duha ka amahan nga buhi? Matag-an ba nako kon unsaon nila ang imong sulat?
Si Ibarra giabut dakung kalisang. Si Maria Clara mipadayon pagsulti:
—Unsa pa may takus ko mahimo? Makatug-an ba ako ka nimo kinsa ang akong amahan, makahimo ba ak6 paghangyo nga mangayo ka untag pasaylo kaniya, nianang tawo nga maoy naghatag dagkung kagul-anan sa imong amahan? Makahimo ba ako pagsulti sa akong amahan nga ikaw iyang pasayluon? Makahimo ba ako pag-ingon kaniya nga ako iyang anak, ka niya nga naninguha pag-ayo sa akong kamatayon? Ang akong takus mahimo ma6 na lamang gayud ang pag-antus, pagtipig sa tinagoan sulod sa akong kaugalingon ug pagpakamatay sa pagantus! . . . Nan, karon, higala ko, karon nga nasayud na ikaw sa kaagi sa imong alaut nga Maria, pakitaon mo ba gihapon siya nianang imong pahiyum nga matinamayon?
Maria, ikaw maoy usa ka santa! —Bulahan ak6 kay ikaw mituo man kanako... —Bisan pa niana,— mipadayon ang batan-on kansang sinultihan gibalhin na— na nadungog ako nga ikaw magaminyo...
-514-
