Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/291

This page has been proofread.


275
ANG WALI


kát lamang, ang indyo manaog sa kabayo kag indi magbalik sa pagsakay tubtob nga indì siá pagsingganón sang kura nga sulong! ukón malayo na gid iní. Amó iní ang ginasilíng sang mga santos nga manoglaygay kag ang walâ pagtuman sikwayón sang simbahan."

Kag kon ang isá nagasakáy nagasakay sa karabáw?— Pamangkot sang manogbusîsi nga mangungoma sa iya katupad.

Hantì . . . magpadayon!—Sabát niya siní nga isá ka manog sabdong.

Apang wala'y sapayán sang mga pagsinggit kag mga pagkompas sang mangwawali madamò ang nagtululog ukón walâ pagpamati, kay yadto nga mga wali amó man gihapon kag sang tanán; ang pilá ka tumolùo nga babáe walâ gid magkahanuklog kag magbatyag sa paghibubun-ot sa mga salâ sang mga dìmatinùohon, apang walâ na lamang silá magbatyag sing subong sanglit walâ man sing mabuylog sa ila. Si utod Puti sing iya nanghunâhonà sing láin. Ang isá ka lalaki nga nagpungko sa iya luyo amó ang bagay tumulog nga napuklid sa iya nga nag-usap sang iya panapót: ang but-anan nga tigulang kumohà sang iya bakyà kag pinukaw niya nga iya hinampak nga nagsinggit:

—Ay! Paghalín, salbahe, animál, demonyo, karabáw, idů, kondenado!

Nagginiusgios ang mga tawo tungód siní. Dumulog ang mangwawali, binatak niya ang iya mga kiláy, nga natingala sang daků nga kinagulà. Ang kaakig naglumós sang tinagâ sa iya tuonlan kag natigayon niya lamang ang paghambal, sang iya mapusdak ang iya mga inumol sa halambuyan sang walihan. Iní naghatag sing epekto: hinulog sang tigulang ang iya bakyà nga naglangod kag nagpangurós sing makapilá kag may kahamuot nga lumuhód.

—Aaa! Aaa!— Sa katapusan ang namitlang sang naakig nga parì nga nagkrusimano kag lumungôlungò.— Tungód sinâ nagawali ako sa inyo dirí bilóg nga aga, mga salbahe! Dirí sa baláy sang Diwa nagapangakig kamó kag nagahalambal kamó sing malain nga mga tinagá, mga wala'y huyâ! Aaaa! Walâ na kamó sing ginatahâ! . . . Amó iní ang gwâ sang pagpagusá kag sang mga kalaot sang dag-on! Nahambal ko na inâ, aaa!

Kag sa amó iní nga mga butang pinadayon niya ang iya pagwali sa sulod sang tungâ sa taknà. Ang Alkalde naghuragok, si