306
an ko nga sia taga-San Pedro Makati, kag maayo maghambal sang
tinagalog. Karon, luyag niya nga bilangon sia nila nga bag-o lamang mag-abot halin sa Rusia kag dungog niya ang magpakuno
kuno nga wala sia’y nahibal-an sang hambal sang iya mga ginikanan.
—Hanti ginhimo sila sang Diwa<sup>1 kag sila nagabuyloganay!
—Apang kinahanglan nga magpamatok kita sa ginabuhat, — siling sang isa ka tumoluon.— Ang paghipos amo ang pagpasugot kag ang nahanabb sarang masulit sa isa sa aton. Nagabalik kita sa mga panahon ni Neron.(2) —Nagsayop ka! — Sabat sa iya sang isa. — Si Neron isa ka daku nga artista kag si P. Damaso isa ka tama kalain nga mangwawali!
Ang mga hinambalhambal sang mga tawo nga gulang na lain man.
Samtang nga ginhulat ang pag-abot sang Kapitan Heneral sa isa ka balay sa Iwas sang banwa, ang gobernadorsilyo naghambal:
—Ang magsiling kon sin-o ang may katarungan kag kon sin-o man ang wala, indi butang nga mahapos; wala’y sapayan, kon si Gg Ibarra nagpailob lamang...
—Kon si P. Damaso may katunga lamang sang pagpailob ni Gg. Ibarra, am6 ayhan ang bu6t nimo isiling? — Sal-ot ni D. Filipo. — Ang malain yara sa pagbayluhanay nila sing papel: ang pamatan-on nagpakita subong sang isa ka tigulang, kag ang tigulang katulad sang isa ka pamatan-on.
—Kag nagasiling ka nga wala sing naghulag, wala sing nagpalapit sa pagbulag sa ila, Iwas sa anak nga babae ni Kpn. Tiago?
— Pamangkot ni Kpn. Martin. — Wala sing bisan isa sang mga prayle, bisan ang Alkalde? Hm! Malain gid sang malain! Indi ko luyag nga mahamtang ako sa kaugalingon sang pamatan-on. Wala sing makapatawad sa iya kon sia nahadlok. Malain gid sang malain, hm!
—Nagapati ka sina? — Pamangkot nga may kabalaka ni Kpn. Basilio.
(1) Ginhimo sila sang Diwa ... — Sa isa ka pulolungon sa iningles ang kahulogan sini amo ini: “Ang mga pispis nga alangay sing balahibo nagabinuylogamay.” Kon sayuron pa, ang mga tawo nga nagalangay sing naduyogan kag kinaadman’ nagakilalahay kag magbinuyloganay.
(2) Panahon ni Neron — Sang panahon sang kapintas; sari ini sang pulolungon nga ginatawag nga sinecdoque sa kinatsila, diin ang isa ka taga (Neron) nagahatag sang kahulogan sang kabilugan.
