324
—Nakabati man ikaw nga ginhinambitan ang akon panimalay ?
—Nakahalin lang ang I. T. sang matigayon ko ang kadungganan nga ipakilala sa imo panimalay.
—Kag paano karon nga nag-abot ka nga wala ikaw sing gindala sa akon nga maskin ano nga sulat sa pagpakilala?
—Ginuo, — sabat ni Ibarra nga dumuko, — kay wala ako magabot nga lahos gikan sa España, kag tungod, nga ginsugiran nila ako sang pamatasan sang lya Taslangdon, nagtuo ako nga ang isa ka sulat sa pagpakilala indl lamang nga wala sing pulos kundi makapalain pa: ang tanan nga pilipinhon nagpanugyan.
Isa ka yuhom nahuman sa mga bibig sang tigulang nga militar, nga sumabat sing malagway nga daw ginatakos kag ginatimbang niya sing maayo ang iya mga tinaga:
—Nagabatyag ako sing bugal nga nagahunahona ka sing subong sina, kag.... dapat nga mangin-amo ina! Wala’y sapayan pamatan-on dapat nimo mahibal-an kon ano ang mga palas-anon nga natungtong sa amon mga abaga diri sa Filipinas. Diri, kami, nga mga tigulang nga militar, dapat maghimb sang tanan nga butang kag mangin-butang nga tanan: Hari, Ministro sa Talatapan Panglawas, sa Away, sa Pagdumala, sa Pagpauswag, sa Manunumbong Pungsudnon kag iban pa; kag ang malain pa kay sa tagsa ka butang mamangkot pa kami sa malayo nga Iloy nga Pungsod, nga nagapakamaayo ukon nagasikway, suno sa nagakahanabb, kon kis-a sa binulag! — sang amon mga hingyu. Kag nagahambal kami nga mga katsila: ang nagapangako sing madamo diutay sing mahimol3 Labot pa maabot kami nga ang kalabanan diutay ang nahibal-an nahanungod sang pungsod kag bayaan namon kon nagasugod pa lang kami sa paghibalo. Sa imo sarang ako makatalunghayag kay wala’y pulos ang magpahayag sa liwan nga butang. Ganl nga, kon sa Espana diin ang tagsa ka sanga may iya nga ministro, nga natawo kag pinatun-an sa amo man nga duog, diin may pamantalaan kag kaisipan; diin ang talunghayag nga pagpamatok nagapahumlad sang mga mata sa Pangulohan kag nagapatadlong sini, ang tanan nagalakat nga indl himpit kag may mga kalainan, isa ka milagro nga diri indi magbaliskad ang tanan, nga kulang sina nga mga kahigayunan, kag nagaluntad
(3) Ang nagapangako sing madamo diutay sing mahimo — Nagapahangop nga ang tawo nga nagabutang sa iya katnot. sang madamo nga hilikuton sa isa ka panahon, sa masunson indi niya mahimo sing maayo.
