- 335
nga tion makita sia ni Don Francisco de Cañamaque1 ayhan bilangon sia nga isa ka lutaw nga pumoluyb sang banwa ukon indi
gani isa ka aswang, nga puniponihan niya sa ulihe ang iya nasapwan sing mga tinaga sa hambal nga tinindahan nga tinukod niya
sa iya kaugalingon nga paggamit.
Sang amd nga aga, ang ginang wala makasimba, indi tungod nga indi niya luyag, kundi, luyag pa gani niya nga ilugon sia sang kadam-an kag mapamati sang wali, apang wala sia pagpahanugoti sang iya bana, kag ang pagdumili gin-updan pa, subong sa gihapon sing duha ukon tatlo ka masakit nga halambalanon, mga panumpa kag pamahog nga sipaon sia. Ang alperes nakahangdp nga ang iya kapihak nagpanapot sing makahalam-ot, nga may bahu sinang’ ginatawag nga inday-inday sang mga soldado, kag indi angay nga ibuyagyag sia sa mga panulok sang mga tawo nga nag halalin sa ulobanwa sang puod kag sang mga dumalay-o.
Apang sia wala iya makahangop sing amo ina. Nahibal-an niya nga sia matahum, makailila, nga may mga panghulag sang hara kag nga nagpanapot sia sing labi pa kaayo kag labi pa ka luho sa kay Maria Clara; ini sia nagtapis, sia iya nagsaya gid. Kinahanglan nga hambalon sia sang alperes: O maghipos ka, ukon indi gani sipaon ta kag papaulion sa imo banwa!
Si Donya Consolacion indi maluyag nga sipaon sia pabalik sa iya banwa, apang naghunahona sia nga mabalos.
Indi nga mas-a makahatag sing pagsalig bisan kay sin-o ang masagil-um nga nawdng sang ginang, bisan pa nga sia magpanduag, apang sang amo nga aga naghiwasa sia kaayo, labi na gid sang makita sia nga naglakatlakat halin sa isa ka higad pakadto man sa isa ka higad sang balay, nga mahipos kag daw may ginpanumdom nga makakulogmat ukon malain: ang iya panulok may kilan nga maggwa sa kalimutaw sang man-og nga kon madakpan, buot dusakon: mabugnaw, nagsiga, nagpalanglapos kag may pagkamaluboglubog, makangilil-ad, mapintas.
Ang labing’ diutay nga sayop, ang labing’ indi salapakon nga gahod ginkaakigan kag ginbuyayaw niya nga makasakit sa kalag; apang wala sing nagsabat: ang magpatawad isa man ka sala.
Sa amo ini nagligad ang adlaw. Wala sing nakita nga isa ka sablag nga nahamtang sa iya atubangan. — Ang bana gin-agda, —
(1) Don Francisco de Cañamaque — Isa ka opisyal nga katsila nga tagsulat sang pila ka libro nahanungod sa Filipinas, ang isa sini amo ang “Recuerdos de Filipinas” (Madrid, 1887 kag 1880).
