352
Si Ibarra nagbalik kag ginpangitlk niya si Maria Clara. Ang hinadlukan nga mga pamatan-on nga babae nagkulupo sa iya nga nagpalangurog kag nagpalangluspad; si tiya Isabel nagpangadi sang mga litaniya sa linatin.
Sang mauloumpawan ang mga tawo sa kakulba kag sang masayran nila ang nahanabb, lumupok ang kaakig sa tanan nga dughan. Nag-ulan ang mga bat6 sa guban sang mga kwadrilyero nga nagdala sang duha ka gwardya sibil; may isa nga naghingyb nga tutdan ang kwartel kag litsunon si Donya Consolacion upod ang alperes.
—Amo ang angay sa ila! — Singgit sang isa ka babae nga nagpangalukos kag nagbayaw sang iya mga butkon, — sa pagtublag sang banwa! Wala sila sing ginahingabot kundi ang mga tawo nga dungganon! Yara dira ang mga tulisan kag mga tahur! Tut dan naton ang kwartel!
Ang isa nga nagpulopikpik sang iya butkon nangayb sang pagpakompesar; mga tingog nga nag-ugayong nagahalin sa idalum sang mga bangkii nga nagkalapukan: isa yadto ka kailo nga musiko. Ang gulowaan napunb sang mga artista kag mga tawo sang banwa, nga nagsinugilanon. Yadto didto si Chananay, nga nagpanapot sa pagka-Leonor sa Trovador, nga nagsugilanon sa hambal nga tinindahan kay Ratia nga nagpanapot sa pagka-manunudlb sa bulothban; si Yeyeng nga naputos sa iya malapad nga panyu nga sukla, nagsugilanon kay Prinsipe Villardo; si Balbino kag ang mga moros naghimulat sa pag-uloulo sa mga musiko, nga nasakit kapin ukon kulang. Ang pila ka katsila nagkadto sa pihak kag pihak nga naghambal kag nagpakighambal sa tanan nga ila masumalang.
Apang nahiwat ang isa ka guban. Nahangpan ni D. Filipo ang iya katuyban kag dumalagan sia sa pagpugong sa ila.
—Ayaw ninyo pagtublaga ang kalinong! — Singgit niya, — bwas mangayb kita sing kasaysayan, nahibal-an ko nga hatagan nila kita sing hustisya ako ang mahibalo kon indi nila kita paghatagan sing hustisya!
—Indi! — Sabat sang pila ka tawo. — Amo man ina ang ila ginhimb sa Kalamba, amo man ang ila gintug-an, apang ang Alkalde wala sing nahimb! Luyag namon ang hustisya sa amon mga kamot! Sa kwartel!
Wala pulos ang paghambal sa ila sang tenyente mayor: ginpadayon sang guban ang ila kabubut-on. Si Don Filipo nanghu-
