- 361
Ang babae nagpanapot sing bata nga sukla, nga binordahan sing mga bulak, kag may kalu nga may daku nga periko nga ginpihak sang mga sintas nga asul kag pula: ang yab-ok gikan sa dalan, nga nagsimpon sa uyakop sang bugas sa iya mga pisngi, daw nagpadugang sang kabahol sang iya kutis; subong sang makita naton sia sa Manila, karon nagakapyot man sia sa butkon sang iya bana nga piang.
—Luyag ko nga ipakilala sa imo ang amon pakaisa, nga si D. Alfonso Linares de Espadana! — Siting ni Donya Victorina nga tinudlb niya ang pamatan-on. Ang ginuo pinanganak sang isa ka himata ni P. Damaso, nga sekretaryo partikular sang tanan nga pari . . .
Ang pamatan-on nagyaob nga may maanyag nga buot; si Kapitan Tiago diutay lang makahalok sa iya kamot.
Samtang nga ginpasaka ang madamb nga maleta kag mga sako sa byahe, samtang nga gindul-ong sila ni Kapitan Tiago sa ila nga hulot, mahambal kita sing diutay nahanungod sini nga mag-asawa, nga ang ila kasaysayan nahimb naton sing diutay sa nahauna nga mga bahin.
Si Donya Victorina isa ka babae nga may kap-atan kag lima ka agusto, nga timbang sang katloan kag duha ka abril suno sa iya kaugalingon nga pag-isip-isip. Maayuayo sia sang sia pamatanon pa, may matahum nga panglawason — nga amo ang masunson nga mahambal niya, — apang ginkunyag sia sa pagtan-aw sa iya kaugalingon, nagtulok sia nga may daku nga paghikay sa madamo nga pilipinhon nga naghangad sa iya, kay ang iya ginhandum amo ang lain nga kabikahan. Indi sia maluyag nga magpatandog bisan kay sin-o sang iya maputi kag magagming nga kamot, apang indi tungod nga wala sia sing salig, kay indi lang makapila nga nakahatag sia sing mga hiyas nga may mga bill nga indi mabanta sa nagkalainlain nga mga manlulogayaw nga taga-iban nga pungsod.
Anum ka bulan sang wala pa ang panahon sang aton maragtas, nakita niya nga natuman ang iya matahum nga damgo, ang damgo sang bug-os niya nga kinabuhi, nga tungod sina gintamay niya ang mga paghangad sang mga pamatan-on pati ang mga panug-an sa paghigugma ni Kapitan Tiago, nga sadto ginhutik sa iya mga dulonggan, ukon sa mga ambahanon sa pagharana. Ulihe na, matiiod, niya matuman ang iya damgo; apang si Donya Victorina nga, bisan malain maghambal sang kinatsila, labi sia nga katsilang’ babae sa
