Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/379

363

ANG MAG-ASAWA NGA DE ESPADANA

katloan kag lima ka tuig kag daw tigulang na, apang sia labi pa ka lanubb sa kay donya Victorina nga may katloan kag duha lamang ka tuig. Kon tungod sa ano ini, mahapos nga hangpon, apang may katalagman kon ihambal.

Nakadangat sia sa Filipinas nga isa ka kubos nga alagad sang mga Adwana, apang may malaot sia kaayo nga kapalaran nga, Iwas nga dinagat sia kaayo kag nabali ang isa niya ka paa sang panahdn sang pagpanakayon, pinahalin sia sang pagligad sang napu.b kag lima ka adlaw nga nakaabot sia nga sa maayo nga palad nagdala sa iya sang Salvadora ⁽⁷⁾ sang masapwan na sia nga wala sing bisan isa ka sikapat.

Tinak-an na sia sang lawod, indi sia maluyag magbalik sa Espana nga indi makakita sing manggad, kag naghunahona sia nga maghimd sing isa ka palagitan-an. Ang bugal sang katsila indi magpahanugot sa iya sa paggamit sang iya kusog sa pagpangabudlay; ang kailo nga tawo kuntani nangabudlay sa iya luyag agud mabuhi sing dungganon, apang ang bugal sang mga katsila indi magpahanugot sina sa iya, kag ini nga bugal wala makalwas sa iya sa iya mga kinahanglan.

Nangabuhi sia anay sa bulig sang iya pila ka kasimanwa, apang sanglit si Tiburcio isa ka dungganon nga tawo, nahibal-an niya nga mapait ang tinapay, ⁽⁸⁾ kag sa baylo nga magtambok sia, nagniwang. Wala sing natun-an bisan syensya, bisan kwarta, bisan mga pagpatigayon, ginlaygayan sill sang iya mga kasimanwa, sa paglikaw sa iya, nga magkadto sia sa mga puod kag magpakadoktor sa pagpamulong. Ang tawo namatok anay, kay kon matuod nga sia nangm-isa anay ka kabulig sa Ospital sang San Carlos, wala sia sing natun-an sang kinaalam sa pagpamulong; ang iya hilikuton amo ang pagpanuk-ap sang yab-ok sa mga bangkii, magsindi sang mga dapog, kag ini sa malip-ot lamang nga panahon. Apang sang­ lit ang kinahanglanon nagsugo kag tinabog sang iya mga abyan ang iya mga pagpangduhadoha, sa katapusan namail sia sa ila,w nagkadto sia sa mga puod kag ginsugdan niya ang pagduaw sa pila ka masakiton, nga nagsukot sing diutay suno sa masiling sa iya

(7) Salvadora — Ngalan ini sang isa ka bapor sang amo nga panahon.

(8) Mapait ang tinapay — Katulad man ini sang masiling nga, “Ang tinapay sang iban mahal sing bili.” Sa isa man ka pulong, ang mga kaayuhan nga ginatanyag, wala’y sapayan nga may kapait ang pagkinahanglan, ang tawo mapilitan na gid lamang sa pagbaton.

(9) Namati sia sa ila — Nagpasugot sa isa ka butang nga ginahingyo sa iya.