SAMTANG SI KAPITAN TIAGO nagbulang sang iya malatuba, si Donya Victorina nagdayandayan sa banwa, sa tuyb nga
magtan-aw kon ano ang pagtipig sang matamad nga mga indyo
sang ila mga balay kag sang ila mga bilinhian. Nagsuot sia sang
labing’ matahum nga panapot nga sarang niya magamit nga binutang niya sa ibabaw sang iya bata nga sukla ang tanan nga lis
ten kag mga bulak, sa pagpabugal sa mga taga-puod kag sa pagpatan-aw sa ila kon daw ano kalayb ang antad nila sa iya balaan
nga pagkababae, kag nagkapyot sa butkon sang iya bana nga piang
nag-ukag sia sa mga dalan sang banwa, sa kaakig kag katingala
sang mga pumoluyb. Ang primo nga si Linares nabilin sa balay.
—Daw ano kalaw-ay sang mga balay sini nga mga indyo! —
Sugod ni donya Victorina nga nagpangyam-id. — Ambot kon ano
ang pagpuyo nila dira: kinahanglan nga mangin-indyo. Kag sa
pagkalain sang tinun-an nila kag ano ka bugalon! Nagsugata sa
aton kag wala pagtukas sang ila mga kalu! Hanuta sila sa kalu
katulad sang ginahimb sang mga kura kag mga tenyente kag mga
gwardya sibil; tudlbi sila sang maayo nga pamatasan.
—Kag kon sumbagon nila ako? — Pamangkot ni Dr. De Espadana.
— Sa sina lalaki ka man!
—A... apang piang ako!
Nag-amat lain ang buot ni Donya Victorina: ang mga dalan wala mapatapan, kag ang sidsid sang iya bata nabuta sing yab-ok. Nasumalang pa niya ang madamo nga pamatan-on nga, sa paglabay sa iya luyo, nagtululok sa idalum kag wala magkalaila, nga amo kuntani ang dapat tungod sang iya madayaw nga panapot. Ang kotsero ni Sinang nga nagdul-ong sini kag sa iya prima sa isa ka matahum nga tres-por-ciento(1) may kakahas sa pagsinggit sa iya
(1) Tres-por-ciento — Isa ka sari sang karwahe sang panahon sang mga katsila sa Filipinas nga may duha ka maalwag nga pulungkoan nga nagaatubangay sa sulod kag ang bug-os nga karwahe wala sing atop.
