Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/432

This page has been proofread.


416

NOLI ME TANGERE

—Pamangkot niya sa tingog nga nagpalangurog sing diutay, — nagapati ka nga agud mahimb ang maayo kinahanglan nga buhaton ang malain?

—Indi; nagapati ako sina katulad sang isa ka lugos nga kalalangan nga ginagamit naton kon luyag naton bulngon ang isa ka balatian. Hanti nian, ang pungsod isa ka lawas nga nagaantos sang isa ka balatian nga malala kag agud nga mapaayo sia, ang pangulohan mapilitan sa paggamit sing mga kalalangan, mga matig-a kag sa mga pakusog kon luyag nimo, apang mapuslanon kag kinahanglanon.

—Malain nga manogbulong, ginuo, yadto’ng nagapangita lamang sa pagbadlong sang mga palanimad-unan kag punggan sila nga indi pangusisaon ang ginhalinan sang malain, ukon nahibal-an man niya, may kadalok sia sa pagsumpong. Ang gwardya sibii wala sing liwan Iwas sini nga kalalangan; pagtapna sang krimen paagi sa pamahog kag pakusog, kalalangan nga indi makatapna bisan makahimb Iwas nga matabo lamang, Kag talupangdon mo nga ang katilingban lamang ang sarang ayhan makapakalakas sa mga tawo, kon mahatag niya sa ila ang mga kinahanglanon nga kalalangan, sa kahimpitan sang iya pamatasan. Sa aton pungsod, sanglit wala sing katilingban, kay wala sing paghihugyon ang banwa kag ang pangulohan, ini dapat nga magmapinatawaron, indi lamang tungod nga kinahanglan ang pagpatawad, nga wala pagtatapa kag pinabayaan niya, may kulang nga katungdanan sa amo man nga bagay nga nakabaton sia sing kulang nga mga kasanag. Labot pa, sa pagsunod sang imo palaanggiran, ang bulong nga gi­ nagamit sa mga kalainan sa pungsod tuman ka makahalalit nga nagapabatyag lamang sa lawas nga maayo, nga ang iya kabaskog nagapaluya kag nagapasulod sang malain. Indi bala labi nga matarong nga pabakuron ang lawas nga masakiton kag buhinan sing diutay ang kabaskog sang bulong?

—Kon paluyahon ang gwardya sibii mabutang sa katalagman ang kapag-unan sang mga banwa.

—Ang kapag-unan sang mga banwa! — Hambal ni Elias nga may kapait. Madali na lang magnapulb kag lima ka tuig nga ini nga mga banwa may kwardya sibii kag tan-awon mo: sa gihapon may mga tulisan kita, sa gihapon mabatian naton nga ginaati ang mga banwa, sa gihapon nagapamangga sa mga dalan; nagapadayon ang pangawatay kag wala nila pag-usisaa ang mga tagpatuga; ang