418
—Sugot ako nga may mga kalainan, — sabat ni Ibarra. — Apang batunon naton ini nga mga kalainan sa mga kaayuhan nga nagabuylog sa ila. Ini nga pagkahimtang mahimb nga indi himpit, apang, patihon mo, nagapugong sa pagpahadlok nga ginapatuga sang madamb nga ginadugangan sang mga kriminal.
—Labi pang’ maayo nga isiling mo nga tungod sini nga pag pahadlok nagadugang ang kadamuon, — badlong ni Elias. — Sang wala pa matukod ini nga guban, ang tanan nga nagabuhat sing malain halos, Iwas sang pila lamang, mga kriminal tungdd sa gutom: nangati sila kag nangawat agud mabuhi, apang sa pagligad sang kaiwaton, ang mga dalan makita na man nga mga hilway; tuman nga makatabog sa ila sa dihimpit nga mga hinangiban ang mga imol apang maisog nga mga kwadrilyero, ang tuman nga ginabutangbotangan tungod sang ila mga sinulatan nahanungod sa aton pungsod; ang mga may kinamatarong sa pagpanginmatay, may katungdanan sa pagpanikasog, kag bilang bayad ginayaguta sila. Karon may mga tulisan, kag amo sila tubtob sa katapusan sang ila kinabuhi. Ang isa ka saydp, isa ka krimen nga ginsilutan sing wala sing kaluoy, ang pagpamatok sa kalakasan sini nga gahum, ang kahadlok sa mga pagpanakit bilang silot amo ang nagsikway sa ila tubtob sa katubtoban gikan sa katilingban kag nagatulod sa ila sa pagpamatay ukon sa pagpanginmatay. Ang pamintas sang gwardya sibil amo ang nagtakop sa ila sang ganhaan sang paghinulsol, kag sanglit ang isa ka tulisan nagaaway kag nagapanagang sa bukid nga maayo sangsa isa ka soldado nga iya ginahikayan, nahanabb nga indi kita makasarang magtapna sang kalainan nga aton gintuga. Nadumdoman mo ang paghalong nga ginhimo ni Kapitan Heneral De la Torre;1 ang pagpatawad, nga ginhatag niya sa amo nga mga kailo, nagpamatuod nga sa amo nga kabukiran nagapitik pa gihapon ang tagipusiion sang tawo kag nagahulat lamang sang pagpatawad. Ang pagpamintas mapuslanon kon ang banwa ulipon, kon ang bukid wala sing mga gikab, kon ang ga hum nagabutang sing isa ka manogbantay sa likod sang tagsa ka
(1) Ang ginhimo ni Kapitan Heneral De la Torre — Si Heneral Carlos Maria de la Torre y Nava Carrada, ang nahauna nga “maalwan” nga gobernador sang Filipinas, nangin Kapitan-Heneral kutob ang 1869 tubtob sang 1871. Ginhilway niya ang mga tulisan kag gintukod ang Gwardya Sibil nga ang pinanguha niya nga nangin-katapo sini kalabanan sa mga nag-alampo.
Ang kaisipan sing banwa nagsumbong kay Heneral De la Torre nga may diutay nga kahilabtanan sa ribok sa Cavite sang tuig 1872 tungod sang tuman niya nga kaalwan, samtang sia gobernador sang Filipinas, sa lutaw nga mga banwahanon sang pungsod, kay ini sila naghilimo sing mabaskoig nga propaganda sa politika sa idalum sang amo nga kaalwan.
