420
tungod sang kalapit nila sa Espana dapat nga mangin-kaangay sila
nga labj sa Filipinas? Tungod ayhan sini nga sila may ila pa nga
diutay nga pangawatay sa ila mga perokaril, diutay nga kinagubot,
diutay nga pinatyanay kag diutay nga binun-anay sa ila dalagkb
nga mga ulobanwa?
Dumuko si Ibarra nga daw nanumdom, sang ulihe tumongkaaw sia kag sumabat:
—Ini nga butang, abyan ko, nagakinahanglan sing maligdong nga pagtuon; kon ang akon mga pagpangusisa magsiling sa akon nga ina nga mga panumbong may mga kamatuoran, masulat ako sa akon mga abyan sa Madrid, sanglit wala kita sing mga diputado. Sa karon, magpati ka nga ang pangulohan, nagakina hanglan sing isa ka guban nga may wala’y latid nga kusog agud sia pagtahaon, kag gahum nga makapatuman.
—Ina, ginuo, kon ang pangulohan nagapakig-away batok sa banwa: apang sa kaayuhan sang pangulohan, indi naton dapat pagpatihon ang banwa nga sia kasumpong sang gahum. Labot pa, kon ina abi matuod, kon pasulabihon naton ang kusog sangsa mangin-talahaon, dapat naton tan-awon sing maayo kon kay sin-o naton ihatag ini nga kusog nga wala’y latid, ini nga gahum. Ang tuman nga kusog sa mga kamot sang mga tawo, kag mga tawo nga wala’y namangamangaan, nga puno sing mga balatyagon, nga wala sing natun-an nga pamatasan, nga wala sing kadungganan nga natilawan, mangin-isa ka hinangiban sa mga kamot sang isa ka buang sa tunga sang isa ka kadam-an nga wala sing panagang. Sugot ako kag maluyag ako magpati sa imo nga ang pangulohan nagakinahanglan sini nga butkon, apang kinahanglan nga magpili sia sing maayo sang iya butkon nga pilion niya ang mga labing’ angay; kag sanglit kay nagapasulabi sila sa paghatag sing gahum sa iya kaugalingon sangsa ang banwa maghatag sa iya, dapat talupangdon nga makahibalo sia maghatag sina.
Si Elias naghambal nga iya ginbatyag, may kakunyag; ang iya mga mata nagkirab kag ang iya tingog may kabaskog nga nagkurog. Nagdason ang isa ka maligdong nga pagdulog; ang baroto, nga wala ginabugsayi, daw nagpahimuyong sing malinong sa ibabaw sang tubig; ang bulan nagbanaag sing masili sa isa ka langit nga tagumnon; ang pila ka suga nagsiga sa malayo nga pangpang.
—Kag ano pa ang ila ginapangayo? — Pamangkot ni Ibarra.
