Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/497

This page has been validated.


481
VAE VICTIS


napton nga gindasok sa iya baba; dinuko niya ang iya ulo: ang iya mga panapot nabulit sang dugo.

Si P. Salvi, nga maluspad, ang iya panulok naglapta. naghimulat sa pagtindog, naghabyo sang iya kamot kag tumaliwan sa kadak-an sa panikang nga may pangduhadoha. Sa dalan nakita niya ang isa ka pamatan-on nga babae, nga nagsandig sa padir, tadlong, wala paghulag, nga nagpamati sing mahantop, nagtulok sa taliwala, nauntay ang iya nakiom nga mga kamot sa daan nga padir. Bug-os nga gindigos sia sang adlaw. Daw gin-isip niya nga wala pagginhawa ang mga mamala, bungol nga hanot kag ang makasilisi sa tagipusuon nga ugayong. Sia ang utod nga babae ni Tarsilo.

Sa kadak-an nagpadayon gihapon ang talan-awon: ang kailo, nga natam-an sa kasakitan, naghipos kag ginhulat niya ang iya mga manoghanot nga magpalahuway. Sa katapusan, pinatunton sang soldado ang iya butkon nga hinapo; ang alperes nga nagpalangluspad sa kaakig kag kabulong, naghagyo nga hubaran sia. Hanti si Donya Consolacion tumindog kag humotik sa dulonggan sang iya bana sing pila ka taga. Ini nagtangutango sa pagpakilala nga sugot sia.

—Dal-on sia sa bubon! — Siling niya.

Ang mga piiipinhon nakahibalo kon ano ang buot silingon sini; sa tinagalog ang lubad sini timbain. Wala kita makasayod kon sin-o ang nagpatok sini nga padihot, apang hukuman naton nga ayhan ini tama ka dumaan. Ang kamatuoran nga magwa sa isa ka buon, amo ayhan ang isa ka may labtik nga lubad.

Sa tunga sang nakawaan sang tribunal may nagtindog nga isa ka matahum nga baba sang bubon, nga nahimo sing mabahol sa buhi nga mga bato. Isa ka kasangkapan nga kawayan, sa banhay sang timbangan, nga ginagamit sa pagkuha sang tubig, nga malubog, mahigko kag malain sing bahu. Buong nga mga kulon, mga sagbot kag iban pa nga mahigko nga mga danaw nagatilipon didto, ang amo nga bubon katulad man sang bilanggoan: didto nagsulod yadto’ng indi mapuslan sang katilingban: ang butang nga sa sulod mahulog, maskin maayo pa sadto, mahimo na nga butang nga wala sing pulos. Apang, ini wala gid natakpi; kon kaisa ginsilutan ang mga binilangbo nga ginlumsan ukon ginpatungkad indi tungod nga ginhunahona ang pagkuha