496NOLI ME TANGERE
—Apang wala ka makabasa sang nabantalà sa El Diario? "Ang malaot kag talamayon nga pagluíb napunggan sing may kabakod, kag sa madali ang mga mabinatukon nga kaaway sang pungsod kag ang ila mga kabuylog magabatyag sang bug-os nga kabug-at kag lakás nga silot sang mga pagbulot-an..." Nakità mo? Wala na karón sing ribók.
—Wala'y sapayán, dapat ka magtanyag sang imo kaugalingon subong sang ginhimò nila sang 72,8 kag nalwás silá.
—Hùo! Ginhimò man ina ni Padre Burg....
Apang indì siá makatapos sang tinagâ; ang babae nga nagdalagan nagtagpon sang iya bàbà.
—Ayáw! Isambit nimo inâ nga ngalan agúd nga bwás nga daan bitayon ka nila sa Bagumbayan? Wala ka makahibaló nga sa pagmitlang lamang sinâ tuman na nga pamatbatán ka nga wala pa mahimò ang panumbong? Halá, isugid!
Si Kapitán Tinong kapin nga luyag niya nga magtuman sa iya, walâ siá makahimò: sa duhá ka kamót tinapnan ang iya bàbà sang iya asawa, nga pinadapat ang diutay niya nga ulo sa likód sang silyon, kag ayhan ang kailó nga tawo napatay kuntani nga indì makaginhawa kon ang isá ka bag-o nga tawo walâ magtambag.
Iní amó yadto'ng primo nga si Don Primitivo nga nakasauló sang "Amat", isá ka tawo nga may kap-atán na ka tuig, nga napanaputan sing maayo, buy-onan kag dakudakô.
—Quid video? (Anó ang nakità ko?) hambal niya nga may kakunyag sang iya pagsulód. Anó ang nahanabò? Quare? (Ngàa?)
—Ay, primo! — Hambal sang babae nga nagdalagán nga naghibî pakadto sa iya. — Ginpatawág ko ikaw, kay ambot kon anú ang mahanabò sa amon... anó ang matudlò mo sa amon? Maghambal ka, ikaw nga nakatuón sang linatín kag nakahibaló ka sang mga katarungan...
—Apang sa walâ pa, quid quaeritis?
(Anó ang luyag nimo?)
Nihil est in intelectu quod prius non fuerit in sensu: nihil
volitum quin praccognitum.
(Walâ sing butáng nga yarà sa inoghalangop nga walâ anay makaagi sa mga inogbalatyag. Walâ
ginahandumá ang walá makilala.)
____________
(8) Sang 72 — Nahanungód ini sa nahanabo sa Cavite sang amó nga ruig. Tan-awa ang Bahin XLIX, isip 1.
