Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/80

This page has been validated.


BAHIN VIII


MGA HANDUMANAN


ANG SALAKYAN ni Ibarra lumibot sa bahin nga labing' masakò sang Manila; ang pumasubô sa iya sang gab-i nga nagligad, pumakadlaw sa iya sa adlaw, wala'y sapayán sang iya balatyagon.

Ang kakisáy nga nagsibwà sa tanán nga bahin, ang madamò nga salakyan nga nagpinakadto-pakarí sing madasig, ang mga karomata, ang mga kalesa, ang mga europanhon, mga insik, mga tumandok, ang tagsa sa panapót nga iya kaugalingon, ang mga manogbaligyà sang mga bungangkahoy, ang mga manogpatigayón, ang hublas nga kargador, ang mga balaligyàan sang mga pagkàon, ang mga karinderya, mga restawran, mga tyanggi, patí ang mga karo nga ginguyod sang kabalán kag dimasinapakon nga karabaw, nga daw nalingaw sa pagpangguyod sang mga binulto samtang nag-isip-isip, tanán, ang gahod, ang inigot, patí man ang adlaw, ang tuhay nga alisngaw sang bahù, ang nanuhaytohay nga mga duág, pumokaw sa iya panumdoman sang isá ka kalibutan sang mga handumanan nga nagakatulog.

Yadto nga mga dalan walâ pa masementohí. Tumagîti ang adlaw sing duhá ka adlaw nga sagunson kag nahimò nga yab-ok nga pumuno sa tanán, nagpaubó kag nagpuling sa mga naglalakát: nag-ulán sing isá ka adlaw, kag naghimò sing danáw nga sa gab-i nagpakilán sang mga parol sang mga karwahe, nga nagpatamsak sa kalayuón nga limá ka dupá sa mga naglalakát sa makitid nga

mga asera. Pilá ka babae ang walâ makawigit sa amó nga mga balód nga lunangon sang ila binordahán nga mga tsinilas! Sadto may nakita nga naglapáklapák sa dalan nga mga binilanggò nga nagkubay, binulog ang mga ulo, nga nagpalanapót sang mga bayù nga malip-ot sing manggas kag nagpuluróy tubtob sa mga tuhod nga may mga número kag mga tígbato nga asul; sa mga tiil, may mga kadena nga ang mga bahin nabarahusan sing mahigko ngamga trapo sa pagpahaganhagan sang lisgis ukon sang kayamî sang salsalon; natabid sa tagduhádohá, na sa init, nalapyò sa kainit kag kakapoy, ginparág kag ginhanot sang isá ka tagsaon sang isá

-64-