z pod Rodaków i Ryczówka; z pod Jeziorowic, Łąk i Niegowonic małe strugi połączone, pod wsią Łazy; struga z pod Strzemieszyc i Warwasa, która płynie przez Porąbkę i Klimontów i wpada niedaleko ujścia. Z lewego brzegu: struga z błot wolbromskich; rzeczka Biała, wypływająca z pod wielkich przenośnych piasków, wpada pod Kuźniczką nową; struga z lasu bukowskiego; rzeczka Sztolnia, wypływająca z pod Żurady i Niesuwic, płynie po samym piasku około Starczynowa i wpada pod wsią Borek; rzeczka Jaworznik, wpada juź w krakowskiem, prawie przy samej kolei żelaznej. L. W.
Biała puszcza, dawna nazwa lesistego obszaru pomiędzy Bugiem a Narwią i miastami Pułtuskiem, Ostrowiem, Brokiem i Wyszkowem. Pasmo jej lasów dotyka południowym krańcem brzegów Wisły pod Jabłonną i przechodzi na lewy brzeg w Kampinoską Puszczę. B. p. nie ma ani błot, ani jeziór, wysyła tylko swe wody rzeczkami Brok, Tuchelna, Wymokracz i Orz. B. p. należała do biskupów płockich w ekonomii Brok. Na początku bieżącego stulecia liczono tu 85,000 morgów lasu. Br. Ch.
Biała Radziwiłłowska, ob. Biała (str. 168).
Biała Róża, niem. Weisse Rose, folw., pow. krotoszyński, ob. Górka.
Białarzeka, dawniej Kanibudy, wś, przy drodze bitej gdańsko–szczecińskiej, nad strumykiem Białą rzeką. Jest tu dużo węglarzy. Szkoła, par. katol. i st. p. w Redzie.
Biała rzeka, tworzy wzdłuż całego biegu swego granicę Galicyi od Szląska austryackiego. Jestto pierwsza większa rzeczka, która do Wisły od prawego brz. wpada. Źródła ma w Beskidzie zachodnim, u północnych stoków wzgórz beskidzkich Klimczaka (1119 m.) i Magóry (1095 m.), na granicy gm. Bystrej ze Szląskiem. Płynie nieco krętem łożyskiem z południa na północ, w biegu swym odgranicza Bielsko od Białej i pod Kaniowem wpada do Wisły z pr. brzegu. Długość biegu blisko 4 mile. Przybiera liczne krótkie dopływy z obu brzegów. Z dopływów B. godne uwagi są: Straconka i Krzywa. Br. Ch.
Biała Skała, góra w Tatrach orawsko-liptowskich, w głównym grzbiecie, na południowy wschód od Źuberca. Wzn. 1613 m.
Biała Skomielna, ob. Skomielna.
Białasy, wś, pow. rypiński, gm. Szczatowo, ma szkołę początkową. B. ma 6 dm. i 62 mk. (opuszczona u Zinberga).
Białaszewo, wś, pow. szczuczyński, gm. i par. t. n. Posiada kościół par. drewniany, wystawiony w 1709 r. przez Seweryna Szczukę sufragana chełmskiego; urząd gminny, szkoła. W 1827 r. było tu 20 dm. i 121 mk. Obszaru obecnie 1722 morg. Par. B. dek. szczuczyńskiego ma 5998 dusz. Gm. B. ma ludn. 5000, rozległości 15815 morg., s. gm. okr. II os. Grajewo o 15 w., st. pocztowa w m. pow. Szczuczyn o 17 w. W skład gm. wchodzą: Bagienice, Białaszewo, Brzozowo, Brzozowska-Wólka, Ciemno-Szyje, Gackie, Godlewo, Groziny, Klimaszewnica, Lipińskie, Łojki, Łosiewo, Modzele-Wądołowo, Okół, Pieniążki, Sośnia, Sulewo, Zaborowo i Zalesie. Gm. w połowie zaludniona przez drobną szlachtę, która zamie szkuje wyłącznie 9 z wyżej podanych wsiludność mieszaną posiadają 3 miejscowości, reszta włościanie. Br. Ch.
Białaszów, wś, pow. kowelski, gm. Lubitów, 121 dm., 742 mk. Włościanie tu mają 1409 dzies. ziemi, koloniści 1248 dzies. Gleba piasek z glinką na pokładzie kredowym. Obszar dworski należy do Jana Mikułowskiego. Narzecze włościan rusińskie, kolonistów mazurskie i niemieckie. B. ma kapl. katol. parafii Kowel. A. Br.
Białaszów, ob. Dermań.
Biała Ściana kiezmarska, niem. Weisse Wand, u wnijścia do doliny Białej Wody w spiskich Tatrach, na południowo-zachodnim stoku góry Stoesschen. Wzn. mostu pod nią się znajdującego 1112.25 m. (Wahlenberg), 1153.8 (Steczkowski), 1134.75 m. (Oesfeld), 1151.3 m. (Fuchs), 1052 m. (Kolbenheyer).
Biała Turnia, ob. Białostawiański Szczyt.
Biała Waka, okrąg wiejski, gm. Rudomina, pow. i gub. wileńska, liczy nast. wsie: Wojdaty, Bojary-Pogiry, Leśniki. F. O.
Biała Węgierska, węg. Bela, jedno z miast koronnych w hr. spiskiem (Węg.), u stoku Tatr, nad rz. Popradem; kościół parafialny katolicki i ewang., piękny ratusz, 3 młyny wodne, tartak, uprawa lnu i płóciennictwo, pędzenie wódki z jałowca, zwanej borowiczka, ma 2513 mk. Już w r. 1263 wspominana jako osada niemiecka. Tegoż bowiem roku król Bela IV wielki kawał ziemi z lasem w pobliżu Białej Wody nadał niejakiemu Leonardowi ptasznikowi. Kościół kat. ma istnieć od r. 1072. W r. 1412 Zygmunt, król węgierski, zastawił B. u Władysława Jagiełły. Leży przy bitym gościńcu prowadzącym z Lewoczy i Kiezmarku do Starej Wsi. Wzniesienie 625.3 m. (Korzistka), 618.6 (Fuchs).
Biała wielka, wś, nad rz. Białką, pow. włoszczowski, gm. i par. Lelów, o 3 w. na. wschód od Lelowa. W 1827 r. było tu 48 dm. i 353 mk., obecnie 72 dm. Br. Ch.
Białawieża, ob. Białowieża.
Biała Wisła, Białka, ob. Wisła.
Biała woda, wś, pow. suwalski, gm. Jeleniewo, par Suwałki, odl. 6 w. od Suwałk, liczy: 54 domy, 232 męż. i 219 kob., razem 451 mieszkańców. W okolicach wsi znajdują się tak zwane przez lud „kamienie“, to jest szczątki pogańskich cmentarzów. Pod stosem kamieni znajdują się kurhany z kamiennemi płytami,
