po otworzeniu których widocznemi są starożytne naczynia i urny z palonej gliny. Alfons Budziński znalazł tu kilka kamiennych toporków i młotków różnej wielkości, we środku przedziurawionych. Rezultat swoich poszukiwań opisał w „Bibliotece Warszawskiej“ (luty 1871 r.). K. H.
Białawoda, Białowoda (z przys. Niemcową), wś, pow. nowotarski, ma 1865 n. a. morgów, 118 domów, 677 mieszk.; parafia łaciń. w Szlachtowy, grecka w Jaworkach; jestto ostatnia miejscowość w Galicyi na zachód z ludnością ruskiej narodowości; położenie nadzwyczaj górzyste. Obszar dworski należy do państwa nawojowskiego Edwarda hr. Stadnickiego.
Biała Woda, 1.) Biławoda, niem. Weisswasser, potok tatrzański, wytryska w Tatrach spiskich z Białego Stawu kiezmarskiego pod Białostawiańskim Szczytem. Od tego stawu o 1517 m. łączy się z pr. brz. z przybywającym od poludn. zachodu potokiem z Zielonego stawu; ztąd płynie na południowy zachód popod Białą Ścianę kiezmarską i Stösschen, i uchodzi do Popradu z lew. brz. na półn. od Kiezmarku, naprzeciwko góry Jerozolimy. Od połączenia się jego z potokiem od Zielonego stawu do Złodziejskiej ścieżki 4552 m., a od tej ścieżki do Popradu 12,972 m. Zatem od Białego stawu do Popradu odległość czyni 19,041 m. czyli 2.54 mili. Dolina nad tym potokiem zwie się doliną Białej Wody. Powyżej Białej Ściany znajduje się koszar (majerz) kiezmarski; wzniesienie jego 1315.5 m. (Wahlenberg), 1335.9 (Oesfeld), 1323.8 (Steczkowski, 1340.3 (Fuchs). 2.) B., potok tatrzańsko-spiski, także Podupłazkim potokiem zwany, wypływa ze stawów Czeskiego i Zmarzłego po północnej stronie głównego grzbietu pod Wysoką. Płynie na północ, zabiera z lew. brz. potok nastający od południa z Żabiego stawu i wpada z pr. brzegu do Białki. Długość biegu przeszło pół mili. 3.) B., potok na Podhalu nowotarskiem, na gruntach wsi Zakopanego, nastający z dwóch ramion pod Giewontem a wpadający od wschodu do Młynicznej, znacznego potoku zlewającego się od południa do Cichej Wody w Zakopanem. Łożysko spadziste i wązkie; o wysokich progach z wapienia dolomitowego; ztąd liczne kaskady. Wzdłuż tego potoku ściele się dolinka Białą zwana; boki jej stanowią od zachodu ramię Małej Świnnicy i Suchy Wierch, od południa Giewont a od wschodu Krokiew. Na zwiedzenie tej dolinki wystarcza pół dnia. Ujście doliny 910 m. (Kolbenheyer), 941.07 (Janota). Środek doliny na połączeniu się dwu ramion potoku Białej pod mostkiem 1006.17 m. (Janonota). 4.) B., ob. Biała. 5.) B., ob. Bilavoda. Br. G.
Biała Zbucka, po węg. Bela Izbugya, wieś w hr. ziemneńskiem (Zemplin, Węg.), kościół paraf. gr. katol., uprawa roli, 422 mk. H. M.
Białcz, 1.) wś szl., pow. międzychodzki, 1842 morg. rozl., 7 dm.; 166 mk.; 4 ew., 162 kat.; 50 analf.; st. poczt. Sieraków o 10 kil.; st. kol. żel. Wronki o 15 kil. Niegdyś własność hr. Skarbka. 2.) B. Nowy, domin., pow. kościański; 24 dm.; 168 mk., wszyscy kat.; 38 analf. 3). B. Stary, domin., pow. kościański; 5655 morgo rozl.; 5 miejsc.: 1) B.; 2) folw. Jeligowo; 3) Skóraczewo; 4) Reńsko; 5) osada Prentkowice; 23 dm.; 351 mk.; 14 ew., 337 kat.; 39 analf. Ma kościół paraf. należący do dek. kościańskiego; st. poczt. i kol. żel. Kościan o 7 kil.; wieś dawniej była nazwana także Białem Jeziorem, i była własnością Pigłowskich, Pajewskich, Cerekwickich; teraz należy do Zółtowskich. Kościół już istniał na początku XVI wieku, bo w r. 1508 Jan Lubrański, biskup poznański, afiliował do niego kościół we wsi Chrzon czyli Krzon. W r. 1696 zamiast dawniejszego drewnianego Franciszek z Błociszewa Gajewski, starosta rogoziński, ówczesny dziedzic, zbudował nowy, murowany. W B. urodził się Ign. Zakrzewśki, 1792–94 przezydent m. Warszawy. M. St.
Białczewin, gmina, pow. szubiński; 3 miejscowości; 1) B.; 2) leśnictwo Balczewo; 3) folw. Radaki; 34 dm.; 418. mk.; 149 ew.; 269 kat.; 151 analf:; st. poczt. Żnin o 5 kil.; st. kol. żel. Mogilno o 25 kil.
Białe, ob. Biała.
Białe, 1.) Białłe, wś i folw., gm. Duninów, pow. gostyński, ogólny obszar bez jeziór 1740 mórg (w tem 1198 lasu i 16 m. włościańskich), dwa jeziora rybne zajmują 355 m. Kościół filialny drewniany, gorzelnia murowana nieczynna, pokłady gliny i torfu. W 1827 r. było 24 dm. i 210 mk., obecnie 14 dm. i 280 mk. 2.) B., okolica szlachecka, pow. ostrowski, w gm. Dmochy-Glinki i Kamieńczyk Wielki, par. Czyżew; w obrębie jej znajdują się wioski: B. Goski, B. Zieje, B. Kwaczoły, B. Mysztale, B. Papieże, B. Figle, B. Chorosze. B. Szczepanowice, folwark, własność Bartholdich dawniej, dziś ks. Augusta Wawrowskiego, ogólna przestrzeń 360 morgów ziemi, dobrej, pszennej i w kulturze; zgrabny pałacyk w guście szwajcarskiego szaletu; pięknie utrzymany a rozległy park; z tych wsi Szczepanowice, Chorosze, Figle, Papieże i Zieje leżą w gm. Kamieńczyk Wielki; pozostałe zaś w gminie Dmochy Glinki. 3.) B., wieś, pow. suwalski, gm. Hutta, o 13 wiorst od Suwałk, liczy: 12 domów i 128 mieszk.
Białe, 1.) wielkie dobra w pow. lepelskim, własność hr. Stan. Zabiełły. 2.) B., wieś w pow. mozyrskim, niedaleko jez. Zyd.
Białe, 1.) jez., pow. gostyński, na północ od Gostynina, między wsiami Białe i Gorzewo,
