rudy, wielki piec, fryszerki, kuźnice. W 1875 r. wytopiono żelaza surowego 82,500 pud., kutego 69,500, wyrobów żelaznych 11,500 pud. W 1877 wyrobiono 124,700 pud. surowcu i 121,900 pud. żelaza kutego i walcowanego. Motorem tych zakładów jest rzeka Kamienna. Wielki piec wzniesiono w 1836 r., walcownię i pudlingarnię w 1849. Przed 1860 r. pracowało tu po 250 rob. i produkcya roczna wynosiła do 120,000 rubli. B. nalezał dawniej do Jacka Małachowskiego († 1821 r.), głośnego ze swych dziwactw, który tu mieszkal w czerwono pomalowanym dworze, dziwacznej wielce struktury. Następnie przeszedł w ręce Kotkowskich, obecnych posiadaczy. Tu urodził się Feliks Pancer, głośny inżynier, twórca Zjazdu w Warszawie. W 1827 r. B. liczył 40 dm. i 353 mk. W 1859 r. było 63 dm. i 413 mk., obecnie zaś 87 dm. i 875 mk. Ziemi dworskiej w samym B. 8707 morg., włośc. 481 morg. Bodzechowska wólka o 2 w. na półn. od B. Gmina B. ma 3939 mk., rozległości 9457 m., s. gm. ok. V os. Cmielów, o 6 w. st. p. Ostrowiec. W skład gminy wchodzą: Bodzechów, Bodzechowska-Wólka, Cegielnia, Denkówek, Goździelin, Grójec, Jędrzejów-Miłkowski, J. Ostrowiecki, J. Sadowski, Kąty, Koszary, Michów, Młyńsko, Okrąglica, Podstawie, Przyborów, Sowia-Góra i Tuchów.
Bodzentyn, Bodzantyn, Bożęcin albo Borzęcin, os., przedtem miasto, poduchowne, rządowe, nad rz. Psarką, pow. kielecki, gm. i par. t. n. Leży w górzystej okolicy, wzniesiony 893 stóp nad poz. morza. Posiada obecnie koś. par. murowany, sąd gminny okr. I, urząd gminny, szkołę początkową, 1 dom schronienia; odl. od Kielc 16 w., od Warszawy 162 w. Najbliższa stacya pocztowa w Suchedniowie o 16 w. W 1827 r. było tu 203 dm. i 1050 mk., w 1859 r. 238 dm. i 1300 mk. (w tej liczbie tylko 172 izraelitów). Miejsce to należało od niepamiętnych czasów do biskupów krakowskich, którzy posiadali we wsi Tarczek w bliskości, dotąd istniejący wielki dworzec. W r. 1241 Konrad książę mazowiecki, wojując z Bolesławem V, spalił i złupił tę wieś; głośny Paweł z Przemankowa tu swe uczty wyprawiał i w r. 1292 burzliwy żywot zakończył. W czterdzieści kilka jat potem, biskup Bodzanta na gruntach tejże wsi założył nową osadę, od nazwiska swego B. nazwał i do rzędu miast wyniósł. Wieś jednak Tarczek, została na swojem miejscu, a miasto nigdy przedtem Tarzęcinem nie było zwane, jak mylnie dotąd niektórzy pisarze utrzymują. Następny biskup, Floryan Mokrski h. Jelita, wystawił na wzgórzu, nad samą rzeką, zamek z cegły, miasto murem i basztami opasał. W r. 1380 Jan Radlica biskup, kościół paraf. pod wezwaniem ś. Krzyża wystawił; zaś znany w historyi Piotr Wysz, w 1412 r. wcielił grunta ze wsi Tarczek, Posankowskie zwane, dodawszy 12 łanów i lasy, tudzież wszystkich kmieci tejże wsi, pod władzę i prawa B. W r. 1410 król Władysław Jagiełło, wyprawiając się na krzyżaków, z Łysej Góry w dniu 19 czerwca tu przyjechał i zająwszy dwór biskupów, w nim przez dwa dni mieszkał, dając posłuchanie przybyłym doń posłom od książąt pomorskich na Słupie, Szczecinie i Meklemburgu. Wkrótce potem spalił się B.; z tego powodu Wojciech Jastrzębiec biskup wyjednał od Władysława Jagiełły przywilej w r. 1413, w którym król potwierdził prawo magdeburskie, ustanowił dwa jarmarki i targi tygodniowe. Kardynał Zbigniew Oleśnicki zniszczony od ognia kościół parafialny nanowo z muru okazale wystawił. B. szybko się podniósł, spokojnie zabudował się, wzrastał i kwitnął handlem, a przy końcu pierwszej połowy XVI stulecia stał się głośnym z sadów biskupich, utworzonych tutaj dla powstrzymania reformacyi. Tu mieszkał i zmarł w r. 1577 uczony i biegły w naukach przyrodzonych Franciszek Krasiński. Tu sławny kanclerz wielki koronny Jakób Zadzik, ostatni domu swego potomek, zakończył życie w dniu 17 marca 1642 roku. Biskup Andrzej Trzebicki wybudował w r. 1670 wspaniały w gotyckim stylu ratusz i darował go miastu. Był to gmach obszerny, z wyniosłą wieżą i zegarem, który z powodu osobistych widoków burmistrza w r. 1832 został rozebranym. Cellaryusz powiada, iż B. słynął okazałością swych ogrodów, pielęgnowanych przez biskupów krakowskich, którzy tu mieli swą letnią siedzibę. Biskup Felicyan Szaniawski podniósł znacznie dochody miasta, urządzeniem w okolicy wielkich fabryk żelaza. Nzkoniec ostatni z biskupów krakowskich, który mieszkał w B., Kajetan Sołtyk, prowadził tu dwór wystawny i ochoczo podejmował liczne zawsze grono goszczących. W roku 1797 na mocy konwencyi pomiędzy trzema sąsiedniemi monarchiami B. przeszedł na własność rządową. Były tu niegdyś fabryki sukienne i rzeźbiarskie, cegielnie a nawet fabryka luster. Podług Starowolskiego, Cellaryusza i innych, znajdowały się w B. rudy żelazne, miedziane i galman. Opaliński w obronie Polski przeciw Barklajuszowi mówi, że przy tem mieście znaczna ilość miedzi się wykopuje. Jakoż B., Suchedniów, Iłża i t. d. z przyłączonemi do nich kluczami i włościami, składały prawdziwe państwo, od niejednego z dzisiejszych ważniejsze i bogatsze. B. był niegdyś całkowicie brukowany, ślad czego dotąd na niektórych ulicach pozostał. Składał się z dwóch części: najdawniejsza otoczona była murem, przez biskupa Floryana Mokrskiego wystawionym i wzmocniona basztami, z których dwie dotąd jeszcze
