Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/374

roli ornej 112,162, łąk i ogrodów 61764, pastwisk 8171, lasów 114,371 morg. Wartość przeciętnej produkcyi rolnej rocznej po przeciętnych cenach wynosi 6,431,875 złr. Miasto w tym powiecie jest tylko 1, miasteczek 9, mianowicie: Leśniów, Łopatyn, Markopol, Podkamień, Sokołówka, Stanisławczyk, Szczurowice, Toporów i Załośce. Z 32 mil kw., które ten powiat zajmuje, wypada 15,2862 to jest 46,9 procent na gminy wiejskie a 17,36 czyli 53,1 procent na obszary dworskie. Gmin wiejskich w tym powiecie jest 99, obszarów dworskich 115, przełożeństw obszarowych 37, razem zatem jednostek administracyjnych to jest gmin miejskich, gmin wiejskich i przełożeństw obszarowych 146. Gminy i obszary dworskie dzielą się podług liczby domów, jak następuje: gmin mających do 25 domów jest 4; od 26 do 50 domów jest 10; od 51 do 100 domów 40; od 101 do 200 domów jest 37 gmin; od 201 do 300 jest 11 gminy, od 301 do 400 jest 2; od 401 do 500 jest 2 gmin, wyżej 500 jest 2: razem 109 gmin. Obszarów dworskich mających do 10 domów jest w tym powiecie 71, od 11 do 20 domów jest 36, wyżej 20 domów jest 8: razem 115. Podług liczby ludności dzielą się gminy jak następuje: od 100 do 200 dusz 6 gmin, wyżej 200 do 300 dusz 5 gmin, wyżej 360 do 400 dusz 11 gmin, wyżej: 400 do 500 dusz 12 gmin, wyżej 500 do 1000 dusz 46 gm., wyżej 1000 do 2000 dusz 22 gmin, wyżej 2,000 do 3000 dusz 4 gminy, wyżej 3000 do 4000 dusz 1 gmina, wyżej 5,000 dusz jest 2 gminy; na każdy obszar dworski wypada w przecięciu 61 dusz. Ludność wedle miast, miasteczek, wsi i obszarów dworskich dzieli się jak następuje: miasta mają 18,890 ludności czyli 16 procent ludności całego powiatu; miasteczka 21,720 czyli 19 procent calego powiatu, wsie 69,104 czyli 59 procent całej ludności, obszary dworskie 7048 czyli 6 procent ludności całego powiatu; zatem ogół ludności całego powiatu wynosi 115,762. W jednej tylko gminie Jaśniszcze połączył się obszar dworski z gminą. Kas pożyczkowych gminnych w tym powiecie jest 14; mianowicie: w Boratynie, Czechach, Chmielnie, Ditkowcach, Dudynie, Folwarkach Wielkich, Folwarkach Małych, Kadłubiszkach, Ponikwie, Ponikowicy, Stanisławczyku, Starobrodach, Trościańcu, Uwinie; celem takowych jest: udzielać zapomogę gospodarzom dotkniętym nieszczęściami przez pożyczki na mały procent i spłatę na raty. Przemysł tak zwany domowy kwitnie między włościanami w tym powiecie, mianowicie wełniane dywaniki, t. zw. kilimki, wzorzyste, z wełny farbowanej w rozmaite kolory szczególniej w barwach: czerwonej, niebieskiej i żółtej, wyrabiają włościanie w okolicy Pieniak; rysunek wzorów tych dywaników przypomina wzory wschodnie, szczególniej czerkieskie. Powiat ten, graniczący długą linią z cesarstwem rossyjskiem, mający jedyne w całej Galicyi miasto uwolnione od ceł, jest pod względem handlowym bardzo ożywiony; przeciętym jest w poprzek jednem ramieniem kolei żelaznej Karola Ludwika, która w tym powiecie ma 3 stacye; mianowicie w Ożydowie, Zabłotcach i Brodach; przecina go również w poprzek gościciec rządowy złoczowsko-brodzki. Handel brodzki obejmuje towary wszelkiego rodzaju, szczególniej korzenie, wyroby angielskie, perkale, aksamity, dywany, materye jedwabne, także herbatę rossyjską, wina francuzkie, portery angielskie, likiery amsterdamskie, kawior astrachański i ryby. Browarów piwnych jest w tym powiecie 9; mianowicie: w Blichu, 3 browary w samych Brodach, w Czechach, w Łopatynie, w Ponikwie, w Starych Brodach, w Stołpinie. Gorzelni w tym powiecie jest 20. Parowych tartaków było w 1875 roku w tym powiecie 3, mianowicie: 1 w Hrycowoli, 2 w Smólnie, 3 w Starobrodach, wszystkie 3 będące własnością Kazimierza Mołodeckiego, dziedzica dóbr Brody. Młynów parowych było w tym powiecie w r. 1876 2, mianowicie: w Smarzowie, i w Starych Brodach; huta szklana w 1875 r. 1 w Hucie Pieniackiej; pieców wapiennych 3 mianowicie: 1 w Ditkowcach, 2 w Folwarkach małych, w Starych Brodach. Fabryka świec naftowych w Starych Brodach, fabryka rumu i likierów 1 w Starych Brodach; fabryka spodium 1 w Starychbrodach, fabryka smarowideł 1 w Bielawie; garncarzy w 1876 roku było w powiecie 3; wodnych młynów 46, wiatraków 1, cegielnia 1, przędzalnia 1 w B., potażarnia 1 w Baryłowie, fabryka terpentyny 1 w Łopatynie. Jak się wyżej rzekło posiada ten powiat dwie arterye komunikacyjne; trzecią arteryą teraz dostaje w budującym się gościńcu murowanym krajowym ze Zborowa przez stacyą kolei żelaznej Karola Ludwika w Młynowcach na Olejów do Załoziec. Wodnego gościńca ten powiat nie ma. Rzeki Styr i Seret, których źródła znajdują się w tym powiecie, są za małe i zanadto groblami stawowymi poprzegradzane, by mogły służyć do spławu drzewa, a tem mniej zboża lub innych towarów. Pod względem historycznym zasługują na wzmiankę: Zamek w Brodach, dotychczas zamieszkały, zbudowany 1592 roku przez hetmana Koniecpolskiego; wieś Sokołówka ze starożytnem zamczyskiem; tu w ubogiej chacie wieśniaczej zakończyć miał bohaterski żywot hetman Stefan Czarecki, powracający ze zwycięzkiej wyprawy. Toporów z zabytkami dawnych czasów, w których często znachodzą starożytne rynsztunki wojenne. Łopatyn z pięknym pałacem i dużym ogrodem. Na cmen-