Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/467

w uroczej kotlinie Kaczyka; jakkolwiek nie ulega kwestyi, że i wschodnie odłogi Karpat zawierają w sobie potężne pokłady soli kamiennej, czego dowodzą liczne żródła słone. W Kaczyce wydobywa się sól kamienna w bałwanach nieforemnych i tak też idzie na sprzedaż, oraz warzonka otrzymywana z ropy. Roczna wydajność soli rozmaita, w miarę potrzeby. Oprócz wyżej wspomnianych źródeł wody słonej, bardzo licznych u stóp gór, w połud. zachodniej części kraju i w samych górach po różnych miejscach, B. posiada bardzo wiele innych źródeł, dotąd jeszcze niezużytkowanych. Najliczniej występują tak zwane żródła szczawiowe w polud. zachodniej części kraju, a najważniejsze z nich w Watra-Dorna, używane do picia i do kąpieli, oraz w Dorna-Kandreny, Gura Negri i Pajana Negri. Wodę tego ostatniego źródła, pod nazwą burkut, rozsyłają i dalej. W Jakobeny, kolonii tak zwanych Śpiżaków, znajduje się źródło siarczane, kąpiele uzdrawiające. Przemysl B. nie doszedł jeszcze do takiego rozwoju, aby mógł odpowiedzieć wszelkim potrzebom kraju; to też wiele wyrobów rękodzielniczych sprowadza się z innych prowincyj. W kraju produkują: żelazo, miedź, wyroby z łoju i tłuszczu, piwo, spirytus i wódkę, wyroby skórzane, futra, papier i t. d. Z liczby większych zakładów zasługują na wyróżnienie dwa młyny parowe, browary i fabryka narzędzi rolniczych w Czerniowcach; huty szklane w Fürstenthal'u, Czudinie i Kraśnej hucie, oraz papiernia w Radowcach. Oprócz tego istnieją liczne młyny wodne, wiatraki i turbiny, jak równiez gorzelnie, a przy nich opasy na wywarze. Handel, od czasu wybudowania drogi żelażnej, wzrósł znakomicie. Przywóz: przedmioty zbytkowe, towary kolonialne, wino, bydło, maszyny i t. d. Wywóz: budulec, deski, tarcice do Konstantynopola i innych miast wschodnich, jakoteż Prutem do Bessarabii, bardzo poszukiwane gatunki potażu, kora do garbowania, skóry, wełna, szczecina, pierze, bydło, spirytus, bryki, wozy i t. d. I wewnętrzny handel także bardzo jest ożywiony, mianowicie też pomiędzy wyżynami górskiemi i równinami. Handel tranzytowy, również bardzo rozwinięty, spoczywa w ręku licznych domów komisowo - ekspedycyjnych. Na rozwój handlu i przemysłu bardzo pomyślnie wpływa Izba handlowo-przemysłowa w Czerniowcach (ob. poniżej.) Takiż wpływ wywiera i nowo-zbudowana kolej żelazna i liczne trakty krajowe. Statystyczne dane co do środków komunikacyi podajemy poniżej; tu więc ograniczamy się na wzmiance, że istnieje jedna tylko linia kolei żelaznej, przerzynająca kraj od Nepolokoutz na granicy galicyjskiej aż do Itzkany na granicy mołdawskiej. Inne drogi są dosyć rozwinięte i dzielą się na drogi państwowe, powiatowe, gminne; szlaki wodne, jak dotąd, służą tylko do spławu drzewa. Oprócz tego, miejscowości znaczniejsze, jak Czerniowce, Seret, Suczawa, Gura Humora, Dorna, połączone są tak zwanemi drogami celnemi z poblizkiemi urzędami pogranicznemi celnemi. Komunikacya pocztowa na B. wzrosla znakomicie, tak że liczbę urzędów pocztowych i stacyj trzeba ciągle zwiększać; to samo da się powiedzieć i o telegrafach. Również, powołując się na zamieszczoną poniżej statystykę ludności pod względem narodowości i wyznań, nadmieniamy tylko, że większość ludności stanowią Rumuni, po których idą Rusini. Rumuni zamieszkują południowe i południowo-wschodnie okolice kraju; nie można jednak wytknąć pewnej linii granicznej językowej; nie ma bowiem prawie ani jednego powiatu, w którymby zamieszkiwali wyłącznie przedstawiciele tej lub owej narodowości. Dalej następują Niemcy, do których pod względem języka zaliczają i żydów. Niemcy zaludniają miasta, albo też tworzą oddzielne kolonie jak: Rosch, Mołodia, Tereblestie, Itzkany, Arborea, Iliszesti, Fratauz, Milischeuz, Schwarzthal, Pojana, Micului, Lichtenberg, Bory i t. d. Oprócz tych reprezentowane są na B. szczepy następujące: Madziarowie osiedli tu za rządów cesarza Józefa II, zamieszkują wioski: Hadikfalva, Istensegits, Andrasfalva, Fogodisten, Joseffalva, i Falkeu. Również za czasów Józefa II osiedli tu lipowanie, sekta przybyła z Rossyi; zamieszkują oni w Klimowcach, Fontina alba, Lipowenach i Mihodrze; Ormianie w Suczawie i Wyżnicy, a także rozproszeni po innych miastach i gminach. Polacy nie tworzą gmin osobnych, ale znajdują się w całym kraju, najliczniej w Czerniowcach; Słowacy głównie po hutach szklanych i gminach sąsiednich. Liczba cyganów, niegdyś bardzo wielka na B., zeszła obecnie do kilkuset osiadłych stale; inni wywędrowali. Pod względem religii większość mieszkańców B. należy do kościoła grecko-wschodniego, a mianowicie Rumuni wszyscy i przeważna większość Rusinów. Niemcy po miastach po większej części wyznają religią rzymsko-katolicką, a po gminach koloniści ewangelicko-augsburską. Polacy bez wyjątku katolicy, z Madziarów zaś większość; reszta. Madziarów jest wyznania reformowanego. Ormianie należą w części do obrządku unickiego (katolickiego), w części zaś nie przyjęli unii i zachowali obrządek wschodni. Lipowanie rozpadają się na dwie sekty: popowców i bezpopowców. Klasztory obrządku wschodniego (kaługianów, zakonników św. Bazylego obrządku wschodniego) istnieją w Suczawicy, Putnie i w Mitoka Dragomirna. Przy obejmowaniu B. w posiadanie przez rząd austryacki znajdowało się w kraju 24 klasztorów, do któ-