Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/468

rych należało 267 większych i mniejszych posiadlości ziemskich. W r. 1785 dobra klasztorne przeszły pod zawiadywanie rządu, przyczem, z powodu bardzo małej liczby zakonników, 21 klasztorów skasowano. Dla zebrania pierwotnego kapitału zasobowego sprzedano dobra duchowne w granicach Mołdawii, a niektóre i na B. Wyznawcy religii rzymsko-katolickiej zależą od arcybiskupa lwowskiego; obrządku unickiego od metropolity lwowskiego; katolicy ormianie należą do dyecezyi arcybiskupa lwowskiego i mają proboszczów w Czerniowcach i Suczawie; ewangelicy wyznania augsburskiego i reformowanego należą do jurysdykcyi superintendenta lwowskiego; ormianie dyzunici mają w Suczawie dwóch proboszczów należących do dyecezyi arcybisk. konstantynopolitańskiego; władze duchowne lipowanów rezydują w Fontinalba, (Biało-Kiernica), bezpopowców zaś w Klimowcach; rabin krajowy żydowski rezyduje w Czerniowcach. Co do ogólnego stanu oświaty w kraju przyznać trzeba, że wiele jeszcze do życzenia pozostaje; szkół np. rzemieślniczych, przemysłowych i w ogóle specyalnych, brak zupełny. Liczba szkół ludowych nie odpowiada i w części potrzebom ludności; zaledwie 12% dzieci, któreby powinny się uczyć, uczęszcza do szkoły; usiłowania jednak władz naukowych z lat ostatnich każą się spodziewać, że w krótkim czasie zwiększy się liczba i szkół i uczniów. Biblioteka krajowa, uniwersytet, jakoteż liczne stowarzyszenia i instytucye dobroczynne wspierają także usiłowania podniesienia oświaty w kraju. Miasta i miasteczka: Czerniowce (stolica księstwa), Seret, Suczawa, Kimpolung (Dołhopole), Radowce (Radautz), Sadagóra, Wyżnica (Wiżnitz); wsie: Berhomet nad Seretem, w okolicy obfitującej w lasy i płody kopalne (W pobliżu na obszarach „Łopuszny“ istnieje zakład kuracyi żętycą i zimną wodą. Góra „Stisok“ wysokości około 200 stóp, przedstawia zachwycający widok na okolicę); Bojana nad Prutem, z urzędem kontumacyjnym i poboru cła; Bosancze około Suczawy, z urzędem kontumacyjnym i sadownictwem; Bukszoja, zamieszkała przez kolonistów, z hamernią żelaża; Dorna-Kandreny, na trakcie siedmiogrodzkim, 2600 st. nad powierzchnią morza, posiada źródło lecznicze; Dorna-Szara ze źródłem wody szczawowej (burkut), znajduje się tu ruda zawierająca złoto, ale w tak małej ilości, że robota się nie opłaca; Fundul mołdawi nad Mołdawą, z kopalniami rudy mięszanej; Graniczestie, właściwie Krainestie, dawniej wojewodowie wołoscy mieli tu czasową swoją rezydencyą; Gura Humora na trakcie siedmiogrodzkim, schludnie zbudowana, ma znaczne targi, w r. 1854 założono w pobliżu fortyfikacye; Horecze ludi, w pobliżu Czerniowiec, z cerkwią fundacyi cesarzowej rossyjskiej Katarzyny II; Jakobeny nad Bystrzycą, kolonia tak zwanych Spiżaków, z kopalniami płodów górniczych, hutą żelaza, okazałemi budowlami fabrycznemi i źródłem wody mineralnej, w Bystrzycy znajdują drobne ziarnka złote; Kaczyka w uroczej kotlinie, ma znaczne kopalnie soli kamiennej i banię do warzenia ropy, mieszkańcy tu osiedli pochodzą z Galicyi: Polacy i Rusini; Kirlibaba nad Bystrzycą, z kopalniami ołowiu i srebra; Kiseleu nad Prutem ze źródłami nafty; Kotzman, na trakcie z Zaleszczyk, włość podobna raczej do miasteczka; Krasna huta, pamiętna w dziejach walką stoczoną przez Buczackiego wojewodę podlaskiego z Multanami w r. 1450; Kuczurmare, największa wieś na B., liczy przeszło 5,000 mieszkańców; Lipoweny, osada zamieszkała przez lipowanów; Mitoka Dragomirna, około Suczawy, z starożytnym klasztorem kaługianów, w którym spoczywają zwłoki metropolity Krymki, założyciela klasztoru; Nowosielica, niedaleko Bojany, punkt pograniczny trzech państw (triplex confinium) austryackiego, rossyjskiego i tureckiego (do r. 1878); Ostrica około Seretu, w wojnie tureckiej za Józefa II oszańcowana przez wojska austryackie; Pożorita około Dołhopola, z kopalnią i hamernią miedzi, Putna, wieś położona w głębi gór, ze starożytnym i obwarowanym klasztorem kaługianów, posiadającym książnicę w języku serbskim i rusko-cerkiewnym; w cerkwi klasztornej spoczywają zwłoki wielu książąt mołdawskich z domu Dragoszów; Rosch, w pobliżu Czerniowiec, kolonia niemiecka z pięknemi ogrodami warzywnemi; Synowce (Sinoutz) z urzędem kontumacyjnym i poboru cła; Solka, ekonomia skarbowa, ze źródłami ropy solnej; Stanowce (Stanestie) z zakładem stadniczym koni rasy poprawnej; Storożyniec (Storożinetz) nad Seretem, z zakładem kąpielowym; Stulpikany, z hamernią żelaza i źródłami ropy solnej; Stupka, włość obfitująca w pasieki, niedawno odkryto tam wielkie pokłady węgla kamiennego; Suczawica, z klasztorem kaługianów, zawierającym grobowce hospodarów z domu Mohyłów (Mogiłów); Watra Dorna, nad ujściem Dorny do Bystrzycy, ze źródłami wody mineralnej i zakładem kąpielowym; Wale putna, w dziko romantycznej okolicy, z urzędem pocztowym; Waskoutz (Waskowce) nad Czeremoszem, z zakładem stadniczym dla poprawy rasy koni; Wikow z podobnym zakładem stadniczym, na pobliskiej połoninie zwanej „Biholarya“ istniały dawniej liczne stada bawołów; Wama, własność skarbowa, pomnik tu stojący, kolumna kamienna z krzyżem i stosownym napisem, stwierdza zwycięstwo odniesione przez wojewodę Rakowicza nad Turkami w r. 1716; Wołowiec około Radowiec, że starożytną świątynią, w której zło-