Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/469

żone są zwłoki Dragosza, niegdyś możnego władcy Mołdawii; Woronetz (Woroniec), około Gury Humory, z ruinami starożytnego monasteru, okolica obfituje w glinkę fajansową; Zastawna, przy trakcie z Zaleszczyk, nad wielkim stawem; Żuczka, w pobliżu Sadogóry, ekonomia skarbowa; Żureń, w podliżu Bojany, z urzędem celnym. B., część Dacyi dawnych Rzymian, inaczej Bukrejna, była w epoce wędrówek narodów widownią przeróżnych zmian w swojej ludności. Później zostawała w pewnej zależności od Siedmiogrodu, aż w r. 1482 Stefan V ks. Multan zdobył tę krainę i odtąd rządzili nią książęta multańscy pod protektoratem Turcyi aż do końca zeszłego wieku. W latach 1497–98 wojska polskie „za króla Olbrachta“ poniosły w lasach bukowińskich straszną klęskę. Dnia 25 lutego 1777 r. Porta ottomańska osobnym traktatem ustąpiła Austryi Bukowinę; Marya Teresa bowiem od r. 1774 upominała się o nią, jako o dawną część składową Siedmiogrodu; sułtan kazał nawet ściąć w Jassach księcia mołdawskiego Ghikę, który się temu traktatowi sprzeciwiał. Do roku 1786 B. pozostawała pod zarządem wojennym, następnie przeszła pod administracyą cywilną, i jako oddzielny obwód (czerniowiecki) połączona z Galicyą. Połączenie to trwało do roku 1848, w którym oddzielono ją od Galicyi, wyniesiono do godności księstwa i obdarzono samorządem. Z tego powodu cesarz austryacki, w liczbie innych, nosi tytuł księcia B. Księstwo to korzysta z tych samych praw i przywilejów, jakie przysługują innym krajom koronnym monarchii. Herb B. jest dawniejszy multański: łeb żubra w złotem polu. Księstwo bukowińskie jest obecnie, jako samodzielny kraj koronny, równouprawnioną częścią konstytucyjnego państwa austryackiego i bierze udział w ustawodawczej władzy państwa przez swych posłów, wysyłanych do rady państwa; rozstrzyga w kwestyach ustaw krajowych autonomicznie przez swój wolno obierany sejm i wywiera także ważny wpływ na zarząd kraju przez wydział krajowy, wybierany z sejmu. Sejm B. składa się z 30 posłów i wysyła 5 członków do rady państwa. Na czele zarządu kraju stoi podwładny bezpośrednio rządowi centralnemu w Wiedniu prezydent kraju z zarządem krajowym, któremu podlega ośm starostw powiatowych (Czerniowce, Radowce, Suczawa, Seret, Wyżnica, Storożyniec, Kimpolung (Dołhopole), Kotzman). Zarząd gminny polega na systemie autonomii czyli samorządu. Sądownictwo składa się z 1 sądu krajowego i 15 sądów powiatowych; w sprawach karnych orzekają sędziowie przysięgli. Zarząd skarbowości uskutecznia się pod kierunkiem wyższej dyrekcyi skarbowej przez liczne urzędy skarbowe (14). Interesa szkolne załatwia c. k. radca szkolny krajowy, któremu podlega dziewięciu radców szkolnych powiatowych (w każdym z ośmiu powiatów po jednym i oddzielnie w Czerniowcach). Oprócz tego po gminach działają miejscowi radcy czyli opiekunowie szkolni. (Por. statystyczny wykaz na jednym arkuszu sporządzony w r. 1875 przez Andrzeja Mikulicza, sekretarza izby przemysłowo-handlowej w Czerniowcach). B. liczy dziś według ostatniego statystycznego zestawienia z r. 1875 czerniowieckiej izby handlowo-przemysłowej 543,426 mieszk., którzy połączeni w 120,380 rodzin zamieszkują 5 miast, 19 miasteczek, 295 katastralnych gmin wiejskich i 193 wiosek; liczba domów mieszkalnych wynosi 99243. Rozdzieliwszy ludność na narodowości, żyją obok siebie w zgodnem sąsiedztwie: 221,796 rumunów, 202,700 rusinów, 43,474 niemców, do których pod względem języka doliczyć należy także 51,617 żydów, następnie 9238 węgrów, 3260 lipowan, 1087 słowaków, wreszcie rozrzuconych 10307 mk. innych narodowości, między któremi Polacy są najliczniej reprezentowani; mahometanie zaś składają się tylko z 17 głów. Pod względem wyznania religijnego przeważa obecnie kościół grecko-wschodni z liczbą 407,311 dusz, których duszpasterstwo zarządza się pod naczelnym kierunkiem arcybiskupa w Czerniowcach, zarazem metropolity w Dalmacyi, w 218 parafiach przez tyluż proboszczów i 57 wikaryuszów. Istnieją tylko 3 męzkie klasztory z 37 mnichami a majątek klasztorów ściągnięty jest razem w bogaty fundusz religijny, zarządzany pod nadzorem państwowym, z którego opędzane są wszelkie potrzeby oświaty ludności grecko-wschodniego kościoła i utrzymywane są liczne szkoły i zakłady naukowe. Duszpasterstwem 84,481 mieszkańców innych chrześciańskich wyznań zawiaduje 31 rz. kat. i 16 gr. kat. proboszczów, kapelanów i kooperatorów, 2 ormiań. katol. proboszczów, 4 pastorów augsburskiego i 1 pastor helweckiego wyznania i 3 duszpasterstwa lipowian starowierców; to ostatnie z 1 biskupem i 1 klasztorem z 12 mnichami i 10 mniszkami. Dla 51,617 izraelskich mieszkańców istnieje jeden rabin starszy z kilku rabinami miejscowymi; znajduje się także kilka pięknych bóżnic. Nauki ludowej udziela się w 155 jedno, 9 dwu, 4 trzy, 15 cztero i 1 siedmioklasowych szkołach ludowych; prócz tego w kilku prywatnych pensyonatach, szczególniej dla płci żeńskiej zamożnych mieszkańców. Z szkół średnich posiada Bukowina 2 wyższe gimnazya, 1 niższe gimnazyum, 1 wyższą i 1 niższą szkołę realną, 1 seminaryum nauczycielskie męzkie i 1 żeńskie, 1 wyższą szkołę przemysłową, 1 zakład naukowy gospodarczo-rolniczy i 1 zakład naukowy dla akuszerek z kliniką. Ze szkół