1773 wraz z województwem pomorskiem oba te powiaty przeszły pod panowanie pruskie. Miasto Bütow w latach 1629 i 1700 prawie całkiem zgorzało. Posiada kościół katolicki św. Katarzyny, który do r. 1637 do ewangelików należał. Kościół ewangelicki w ratuszu, a przed miastem kościół polsko-ewangelicki, pogrzebnym zwany, w roku 1675 założony. Ilość domów była w roku 1782, 146, w r. 1819, 189. Ilość mieszkańców w r. 1782 była 990, zaś 1875 roku 4821. Jarmarków 4 rocznie. Blisko miasta na wysokiej górze leży stary zamek, wałem i murem otoczony, który jeszcze czasów krzyżackich sięga. Dawniej naokoło wieże się wznosiły, których dzisiaj tylko szczątki pozostały.“ Powiat bytowski, według Szymańskiego, ma na 22764 mk. 2851 Polaków.
Bytyń, wś, pow. włodawski, gm. Bytyń, par. Uhrusk. Posiada urząd gminny, szkołę początkową. W 1827 r. było tu 30 dm. i 171 mk., obcenie liczy 33 dm., 342 mk. i 1161 m. obszaru. Gmina B. graniczy z gm. Sobibór i Hańsk, ludności 2870, rozległości 15999 m., sąd gm. okr. IV Sobibór, o 16 w. st. p. Chełm, do Włodawy 27 ¼ w. W skład gm. wchodzą: Bytyń, Kossyń, Macoszyn-Mały, Macoszyn-Wielki, Majdan, Mszanka, Rożniewka, Siedliszcze, Stulno, Uhrusk, Uhruska-Wola, Zastawie i Zezulka. Br. Ch.
Bytyń, niem. Biten, Bythin, wieś, pow. szamotulski, 9 dm., 64 mk., 20 ew., 26 kat., 18 żydów, 6 analf., kościół parafialny. O kościele wzmianka w Liber beneficiorum pod r. 1510. W wieku XVII już był murowany. Wieś była przez kilkaset lat własnością Konarzewskich, herbu Poraj; w roku 1537 Bytyń nazywają w aktach grodzkich miastem (oppidum). Po Konarzewskich Bytyń posiadali Bojanowscy herbu Junosza; od XVIII wieku Niegolewscy z Niegolewa. Obecnie właścicielem jest Gąsiorowski Bronisław, którego matka była z Niegolewskich. 2.) B., domin. i wieś szl., pow. szamotulski, 3 miejsc.: 1) B.; 2) Roszczki; 3) Leśnictwo; 7331 m. rozl., 26 dm., 358 mk., 52 ew., 300 kat., 6 żyd., 167 analf.; st. poczt. w miejscu, stacya kolei żelaznej Szamotuły o 18 kil. M. St.
Bytyń, niem. Boettin, Boethin, folw., pow. wałecki, należy do dóbr Marcinkowo, ma 6 dm., 98 mk., 70 kat.
Bytyńskie, jezioro, niem. Boetin-See, w pow. wałeckim, pod Marcinkowem, 12 kilometrów długie.
Bywałki, wieś i dobra ziemskie we wschodniej stronie pow. rzeczyckiego, na pół drogi z Łojowa do Derażycz, niedaleko rz. Dniepru, w 1 stanie policyjnym (brahińskim), w 2 okręgu sądowym (łojowskim). Miejsce to jest dziedzictwem Lubomirskich i ma obszaru 1235 morg. Al. Jel.
Bywka, rzeka, bierze początek ze źródeł w łąkach wsi Dobrzejowice, w pow. lipnowskim; początkowo wody wiją się w różnych kierunkach, następnie zbierają się w umyślnie kopany rów; tak utworzona rzeczka wchodzi w łąki kolonistów wsi Dobrzejowice, płynąc przez grunta orne obok Olszówki i rumunku Pustynia; dochodzi do rumunku Bywka, a przeszedłszy drogę z Lubicza do Dzikowa i Ciechocinka, stanowi granicę Królestwa Polskiego od Prus i nareszcie wpada z lewego brzegu do Drwęcy, poniżej młyna we wsi pruskiej Lubiczu, to jest w punkcie ostatnim, w którym Drwęca stanowi granicę między Królestwem Polskiem i Prusami. Rzeczka ta a właściwie strumień, nawet w czasie największej suszy nie wysycha; tylko wówczas wody zmniejszają się do czwartej części zwykłego przepływu. Przy początku swoim łąki ma torfiaste, błotniste, w czasie deszczów nieprzystępne; następnie, płynąc przez grunta orne, brzegi ma suche, 4 do 5 stóp wysokie. Po za wsią Bywką, w linii stanowiącej granicę kraju, płynie parowem, w którym brzegi jej są piasczyste, strome, przez co ulegają obrywaniu się. Długość całkowita mila 1, spadek początkowo wynosi stóp 4, dalej 9, a przy granicy pruskiej stóp 20 na wiorstę. Przy ujściu szerokość koryta stóp 9 do 12, głębokość wody cali 15; na wiosnę woda wzbiera do wysokości stóp 4, nie zrządza to jednak wylewów, wyjąwszy po ługach niskich, bo rzeczka ta ma wielki spadek i łatwy przepływ. L. W.
Bzdury, ob. Bazar.
Bzeniec, niem. Bisenz, miasto na Morawie, w dorzeczu Morawy, po stronie zachodniej.
Bzenow, węg. Berzenke, wś w hr. szaryskiem (Węg.), kościół katol. filial., grunt średni, obszerne lasy, piękne łąki, pastwiska, 214 mk. H. M.
Bzianka, 1.) wś, pow. sanocki, par. rzym. kat. Trześniów, o 11 kil. od Rymanowa, ma szkołę filialną. 2.) B., wś, pow. rzeszowski, par. rz. kat. Przybyszowa, o 9 kil. od Rzeszowa, nad Wisłokiem.
Bżdziążek, rzeczka, bierze początek pod wsią Mikołajki w powiecie łomżyńskim, z małego bagienka pomiędzy wzgórzami; ztąd płynie w stronę zachodnią około wsi Gałązki, Naroszczki, Miastków; o wiorstę za tą ostatnią wpada z prawej strony do rzeki Ruż, ubiegłszy 2 mile. L. W.
Bździele, niem. Bzdziellen, wś, pow. łecki, st. p. Bajtkowy.
Bździłów, ob. Czerpowody.
Bzienice, niem. Bzinitz, wś, pow. lubliniecki, o pół mili od Dobrodnia, par. kat. Dobry-
