Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/699

miasta. R. 1773 cesarz Józef II przejeżdża przez Cieszyn do Galicyi, po pierwszym podziale Polski do Austryi przyłączonej. R. 1779 zjazd i pokój cieszyński, zawarty d. 13 maja, po ukończeniu sukcesyjnej wojny bawarskiej. Pełnomocnicy przytomni byli: pruski bar. Riedesel, austryacki hr. Cobenzel, falcgrafski hr. Torring Seefeld, zweibrukski p. Hohenfels, elektorsko-saski hr. Zinzendorf, rossyjski książę Repnin, francuski bar. Breteuil. Posiedzenia odbywano w Bilowickiego ogrodzie. Na uroczystość zawarcia pokoju dano bal walny w ówczesnej solarni na Kamieńcu. R. 1789 wielki pożar zniszczył całe miasto, naówczas jeszcze drewniane; tylko klasztor braci miłosiernych, kościół ś. Trójcy, kryminał, część wyższego i frysztackiego przedmieścia zostały od ognia oszczędzone. Bramy i mury miasta zniesiono. Budy kupieckie obok ratusza na mieszkanie starosty przebudowano. R. 1798 Rossyanie pod Korsakowem i Rosenbergiem ciągną przez Cieszyn. R. 1799 Marya Teressa, córka Ludwika XVI, przejeżdża przez Cieszyn do Mitawy, na zaślubiny z księciem d' Angoulème. R 1800 Suworów przejeżdża przez Cieszyn w powrocie do Rossyi. R. 1805 rossyjskie wojsko pud Kutuzowem ciągnie przez Cieszyn; później wielki książę Konstanty z gwardyami. Galicyjscy rekruci w przechodzie rozchorowują się tak licznie, iż ewangelickie budynki kościelne i szkolne musiano na szpital zamienić. W mieście i po wsiach powstały zarazy, które tysiące ludzi porywały. Po zajęciu Wiednia przez Francuzów, stał się Cieszyn przez niejaki czas środkowym punktem rządu państwa. Najwyższe władze państwa i zagraniczne poselstwa osiedliły się w Cieszynie. Rossyjski cesarz Aleksander przejeżdża przez Cieszyn. R. 1807 perski posłaniec jedzie przez Cieszyn do cesarza Napoleona. Utracenie zachodniej Galicyi i Krakowa zadaje wielką klęskę handlowi miasta Cieszyna r. 1809. R. 1810 Cieszyn obchodzi 1000-letnią uroczystość swego założenia, w dzień św. Magdaleny, patronki kościoła parafialnego. R. 1812 książę Szwarcenberg z wojskiem ciągnie przeciw Rossyi. R. 1813 Poniatowski z francuskiem wojskiem powraca przez Cieszyn. R. 1814 cesarz rossyjski Aleksander jedzie przez Cieszyn d. 12 września na kongres wiedeński. Księstwem cieszyńskiem zwie się cieszyński obwód Szląska austryackiego, obejmujący miasta Cieszyn, Jabłonków, Frydek, Frysztat, Polską Ostrawę, Bogumin, Strumień, Bielsko i Skoczów z 230 wsiami. Cała rozległość tego księstwa wynosi niespełna 40 mil kwadratowych. Na tej przestrzeni żyje 270,000 mieszkańców. Z tych jest 180,000 Polaków, a resztę tej liczby stanowią Morawcy, Niemcy i Żydzi. Pod względem religijnego wyznania dzielą się mieszkańcy na katolików, ewangelików i izrael. Ewangelicy zamieszkują od dawna po największej części podgórskie okolice kraju, lubo w nowszym czasie i w dolnych okolicach osiedli. Pierwotnie było Szląsko a z niem i księstwo cieszyńskie częścią Polski, od której je dopiero Bolesław Krzywousty roku 1164 odszczepił. Ten bowiem podzielił Polskę na cztery dzielnice między synów swoich. Przy tym podziale dostało się Szląsko najstarszemu synowi Władysławowi, który utworzył z niego osobne księstwo. Ten podział zwątlił pierwotny, zewnętrzny związek między Szląskiem a Polską, a został jedynie wewnętrzny związek między ludnością obu krajów, związek jednego pochodzenia narodowego, mowy, zwyczajów i obyczajów. Potomstwo Władysława, w miarę rozradzania się, podzieliło z czasem Szląsko na liczne małe księstwa, jako to: Cieszyńskie, Opawskie, Raciborskie, Opolskie, Wrocławskie i inne. To rozdrobnienie było przyczyną, że książęta śląscy, w razie nieprzyjacielskich napadów i zajść niezgody pomiędzy sobą, szukać musieli opieki u obcych, a Kazimierz II, książę na Cieszynie i Opolu, dał tego przykład, poddając się roku 1292 zwierzchnictwu króla czeskiego. Za tym przykładem poszli następnie i inni książęta szląscy. Tym sposobem księstwo cieszyńskie przestało należeć do Polski, a podległo koronie czeskiej, i wskutek tego berłu austryackiemu. Przyłączenie to dokonano ostatecznie, kiedy w roku 1625 wygasła ostatnia linia książąt cieszyńskich z rodu Piastów. Następnie oddawane było księstwo cieszyńskie różnym książętom w lenność, aż się dostało w spadku arcyksięciu austryackiemu Karolowi, a po jego śmierci przeszło na najstarszego syna jego Albrechta, teraźniejszego dziedzica tego obwodu. Kraj obwodu cieszyńskiego jest po większej części pagórkowaty, poprzeżynany rzekami: Wisłą, która na górze Baraniej bierze swój początek, i Olzą, wpadającą do Odry. Dobre łąki i pastwiska wspierają tu obszerny chów bydła. Rolnictwo dobrze uprawiane, a górnictwo coraz więcej się rozwija. Położenie całego obwodu na granicach ościennych krajów, liczne i dobrze utrzymywane drogi, zbiegające się w nim, przyczyniają się do ułatwienia dość znacznego handlu. Lud obwodu cieszyńskiego dzieli się na Górali, Wałachów i Lachów. Górale z charakteru i powierzchowności niczem się nie różnią od górali północne Karpaty zamieszkujących, to jest galicyjskich, słowackich i morawskich. Ponieważ rola w górach mniej jest urodzajna a pastwiska obfitsze, utrzymują oni stada owiec i bydła na szałaszach, gdzie wyrabiają ser zwany bryndzą; oprócz tego wyrąb drzewa w lasach i obrabianie ciosowego kamienia w górach jest głównym sposobem ich